Μέχρι το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο (Β’ ΠΠ), η ευρύτερη περιοχή του Κουρσκ, στη Δυτική Ρωσία ήταν γνωστή για τη μαγνητική ανωμαλία, η οποία είναι η μεγαλύτερη που έχει καταγραφεί στη Γη, αλλά όχι η μόνη. Η μαγνητική ανωμαλία αυτή οφείλεται σε τεράστια κοιτάσματα μαγνητίτη και άλλων σιδηρούχων κοιτασμάτων τα οποία εκτείνονται σε μια περιοχή 120.000 τ.χλμ.
Γράφει ο ΚΑΥΣΤΙΚΟΣ
Το καλοκαίρι του 1943 η ευρύτερη περιοχή έγινε το πεδίο της μεγαλύτερης μάχης που έχει καταγραφεί στην ανθρωπότητα. Οι επιδιώξεις των Γερμανών ήταν μάλλον μέτριες και εκτιμούσαν ότι με την εξάλειψη της «εισέχουσας του Κούρσκ» θα μπορούσαν να ευθυγραμμίσουν το μέτωπο, να προλάβουν την – αναμενόμενη – Σοβιετική επίθεση και να αφαιρέσουν σημαντικό τμήμα του προσωπικού και του υλικού του Κόκκινου Στρατού.
Από την αντίπερα όχθη, ο Κόκκινος Στρατός (ο οποίος είχε πλήρη γνώση του σχεδίου λόγω εξαιρετικής κατασκοπείας, η οποία ακόμα και σήμερα δεν έχει ξεκαθαριστεί πλήρως) είχε προετοιμαστεί κατάλληλα, δημιουργώντας τριπλή γραμμή άμυνας, ενώ είχε πρόσφατα ενισχυθεί από τις Σιβηριανές Μεραρχίες, οι οποίες είχαν αποδεσμευθεί καθώς οι Ιάπωνες είχαν δηλώσει σε όλους τους τόνους ότι δεν προτίθεται να επιτεθούν στη ρωσική Άπω Ανατολή (ωραίος Άξονας!). Το αποτέλεσμα είναι γνωστό, και αποτελεί ένα από τις σημεία καμπής του Β’ ΠΠ.
Σχεδόν την ίδια χρονική περίοδο, αλλά σχεδόν 80 χρόνια μετά, η περιοχή γίνεται και πάλι πεδίο στρατιωτικών επιχειρήσεων. Οι ένοπλες δυνάμεις της Ουκρανίας, σε μια αιφνιδιαστική και εν πολλοίς μη αναμενόμενη κίνηση, διέσπασαν τις συνοριοφυλακές της Ρωσίας στην επαρχία του Κουρσκ και έχουν προωθηθεί εντός της ρωσικής επικράτειας.
Το πόσο πραγματικά έχουν προωθηθεί δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί 100%, ενώ ούτε και οι αναφορές από ρωσικής πλευράς ότι έχουν «εξουδετερώσει» μεγάλο μέρος του προσωπικού και του εξοπλισμού των Ουκρανών μπορούν να επιβεβαιωθούν. Επίσης δεν είναι σαφές με ποιες προϋποθέσεις οι Ουκρανοί επέλεξαν να εμπλέξουν στοιχεία από τις πλέον ετοιμοπόλεμες μονάδες τους (αν και δεν γίνεται αναφορά για εμπλοκή μεγάλου αριθμού αρμάτων ή των αεροσκαφών F-16 που πρόσφατα παρελήφθησαν) και ποιος (ή ποιοι) είναι οι σχετικοί αντικειμενικοί σκοποί (ΑΝΣΚ στην στρατιωτική ορολογία). Συνεπώς, μόνο εικασίες μπορεί να γίνουν.
Τυπικά, όταν κάποιος ξεκινά μια στρατιωτική επιχείρηση θα πρέπει να έχει ξεκαθαρίσει τι ακριβώς επιδιώκει να πετύχει. Επιστρέφοντας στον Β’ ΠΠ, οι Γερμανοί ξεκίνησαν την επιχείρηση Μπαρμπαρόσα, την επίθεση δηλαδή ενάντια στη Σοβιετική Ένωση, με ΑΝΣΚ να δημιουργήσουν μια ασφαλή ζώνη «κάπου στα Ουράλια», ενώ η Μόσχα στα αρχικά στάδια της επίθεσης αφέθηκε εκτός. Μια τέτοια ασαφής αναφορά ουσιαστικά καταδίκασε την επιχείρηση πριν καν αρχίσει, κάτι που η συνεχής αλλαγή των επιμέρους ΑΝΣΚ, απλά επιβεβαιώνει. Όμως αυτή η ενέργεια δίνει τροφή για σκέψη.
Στην εικόνα φαίνεται η εκτιμώμενη και εξαιρετικά πρόχειρη κατάληψη εδαφών από κάθε πλευρά:
Με κόκκινο χρώμα φαίνεται το έδαφος που διατηρεί η Ρωσία, ενώ με κίτρινο αυτό που διατηρεί η Ουκρανία (σημειώνεται ότι την πραγματική εικόνα την έχουν οι διοικητές των σχηματισμών στο μέτωπο και μόνο, ενώ όλοι οι υπόλοιποι από εκτιμήσεις και στοιχεία που συλλέγονται αλλά ελέγχονται για την αξιοπιστία τους ή για το πόσο αποκαλύπτουν την τρέχουσα κατάσταση). Οι Ουκρανοί (ή όποιος σχεδίασε την επίθεση) φαίνεται εκ πρώτης ότι διαπίστωσαν όσα είχαν διαπιστώσει όλοι οι υπόλοιποι στρατοί από την εποχή του Ναπολέοντα. Ότι δηλαδή η Ρωσία είναι μια αχανής χώρα.
Επιπρόσθετα, δεν είναι τόσο πυκνοκατοικημένη (ακόμα και στη δυτική πλευρά) όσο η περισσότερη Ευρώπη (συμπεριλαμβανομένης της Ουκρανίας).
Αυτό σημαίνει δυο πράγματα:
α. Οι Ρώσοι έχουν πάντα την πολυτέλεια να ανταλλάξουν «χώρο» για «χρόνο». Αυτό πρέπει να το καταλάβουμε πολύ καλά στην Ελλάδα και να επανεξετάσουμε σοβαρά κάποια πράγματα, όπως η εμμονή στην άμυνα (φυσικά υπάρχουν εξαιρέσεις), οι δηλώσεις του τύπου «ούτε σπιθαμή του πατρίου εδάφους», κλπ., τα οποία ελπίζουμε ότι δεν θα ακολουθηθούν και επί του πεδίου.
β. Δεν υπάρχει κάποια σημαντική θέση, ορόσημο, πόλη (εκτός και αν νομίζουν οι Ουκρανοί ότι με 6.000 προσωπικό θα φτάσουν να καταλάβουν το Κούρσκ), αποθήκη, υποδομή, ή οτιδήποτε άλλο θα έκανε τη Ρωσία να στρέψει την προσοχή της σε αυτό το μέτωπο.
Το δεύτερο σημείο είναι εξαιρετικά σημαντικό για τη χώρα μας, γιατί έχουμε βασίσει (τουλάχιστον εν μέρη) την αποτροπή στο λεγόμενο «ισοδύναμο τετελεσμένο». Αλήθεια, αν η Τουρκία καταλάβει το Καστελόριζο (το αν πραγματικά μπορεί ή όχι δεν είναι του παρόντος) τι ακριβώς θα πρέπει να καταλάβουμε εμείς για να πάμε σε διαπραγματεύσεις με ίσους όρους (δηλαδή, αυτό που θα έχει πραγματικά αξία για τον αντίπαλο και δεν θα θέλει να το χάσει); Την Κωνσταντινούπολη;
Το θέμα του αιφνιδιασμού εξετάστηκε ήδη και πρόσφατα και σε ανύποπτο χρόνο όταν έγινε αναφορά για «προληπτικό πλήγμα», αλλά δεν απαιτείται να είναι καν σε τόσο υψηλό επίπεδο. Έχουμε άραγε διασφαλίσει ότι οι τοπικοί διοικητές μπορούν να προβούν σε τέτοιες ενέργειες, ή θα κρυφτούν όλοι πίσω από το «δεν το λέει το σχέδιο» ή «να υποβάλουμε την πρόταση σε εφτά επίπεδα διοίκησης και να ελπίζουμε ότι δεν θα το θάψει κανείς».
Πολιτική η στόχευση
Το θέμα είναι ότι η επιλογή της επίθεσης δεν έγινε με στοιχεία επί του εδάφους, αλλά μάλλον για πολιτικούς σκοπούς. Η επιλογή του χώρου δεν ικανοποιεί κάποιον σοβαρό σκοπό, εκτός ίσως του ότι το έδαφος υποστηρίζει τον τρόπο που μάχονται οι δυτικοί και θα μπορούσε να επιφέρει γρήγορα και θεαματικά, αλλά χωρίς ουσία αποτελέσματα.
Όλοι τονίζουν την έκταση που έχουν καταλάβει οι Ουκρανοί, χωρίς καν να βάλουν τα στοιχεία στο χάρτη. Επίσης, δεν φαίνεται ότι υπάρχουν επαρκείς εφεδρείες για να εκμεταλλευτούν τη διάσπαση και μάλλον οι Ουκρανοί κινούνται – αν κινούνται πλέον – όπου δεν υπάρχουν Ρώσοι. Αν δε, η επίθεση έγινε για να ανατραπεί ο πρόεδρος Πούτιν, να θυμίσουμε ότι στον Β’ΠΠ οι από αέρος βομβαρδισμοί είχαν δυο στόχους, να επηρεάσουν τη βιομηχανική παραγωγή αλλά και την κοινή γνώμη ώστε να ανατραπεί το καθεστώς. Δεν πέτυχαν κανέναν από τους δυο, απλά πρόσθεσαν χιλιάδες αν όχι εκατομμύρια θύματα.
Ένα άλλο σημείο προβληματισμού (θα έπρεπε να προβληματίζει και τους Ουκρανούς, εκτός και αν υπάρχει κάποιο άλλο στοιχείο που δεν γνωρίζουμε) θα έπρεπε να είναι ότι οι Ρώσοι δεν ανέστειλαν ούτε λεπτό τις επιχειρήσεις στο ανατολικό μέτωπο. Αντίθετα συνεχίζουν την προσφιλή τακτική του οδοστρωτήρα και υπάρχει σοβαρή περίπτωση στους επόμενους μήνες, αν κάτι δεν αλλάξει δραματικά, να υπάρξει κατάρρευση του μετώπου σε εκείνο τον τομέα. Οι εφεδρείες που ίσως θα μπορούσαν να ανατρέψουν την κατάσταση βρίσκονται εγκλωβισμένες κάπου στη Ρωσία, σε μια αντίστοιχη κατάσταση με τους Γερμανούς στις Αρδέννες τον Δεκέμβριο του 1944.
Το 1943 οι Γερμανοί είχαν συγκεκριμένους σκοπούς όταν επιτέθηκαν στην εισέχουσα του Κουρσκ. Τώρα όλοι ψάχνουμε το γιατί κινήθηκαν έτσι οι Ουκρανοί και αυτό από μόνο του είναι κακός οιωνός. Όπως είχε πει δε και ένας στρατηγός κάποτε, «οι μεγάλοι ελιγμοί μπορεί να δώσουν εντυπωσιακά αποτελέσματα, αλλά είναι καλύτερο να κρατάς τις δυνάμεις σου ενωμένες».
α. Οι Ρώσοι έχουν πάντα την πολυτέλεια να ανταλλάξουν «χώρο» για «χρόνο». Αυτό πρέπει να το καταλάβουμε πολύ καλά στην Ελλάδα και να επανεξετάσουμε σοβαρά κάποια πράγματα, όπως η εμμονή στην άμυνα (φυσικά υπάρχουν εξαιρέσεις), οι δηλώσεις του τύπου «ούτε σπιθαμή του πατρίου εδάφους», κλπ., τα οποία ελπίζουμε ότι δεν θα ακολουθηθούν και επί του πεδίου.
β. Δεν υπάρχει κάποια σημαντική θέση, ορόσημο, πόλη (εκτός και αν νομίζουν οι Ουκρανοί ότι με 6.000 προσωπικό θα φτάσουν να καταλάβουν το Κούρσκ), αποθήκη, υποδομή, ή οτιδήποτε άλλο θα έκανε τη Ρωσία να στρέψει την προσοχή της σε αυτό το μέτωπο.
Το δεύτερο σημείο είναι εξαιρετικά σημαντικό για τη χώρα μας, γιατί έχουμε βασίσει (τουλάχιστον εν μέρη) την αποτροπή στο λεγόμενο «ισοδύναμο τετελεσμένο». Αλήθεια, αν η Τουρκία καταλάβει το Καστελόριζο (το αν πραγματικά μπορεί ή όχι δεν είναι του παρόντος) τι ακριβώς θα πρέπει να καταλάβουμε εμείς για να πάμε σε διαπραγματεύσεις με ίσους όρους (δηλαδή, αυτό που θα έχει πραγματικά αξία για τον αντίπαλο και δεν θα θέλει να το χάσει); Την Κωνσταντινούπολη;
Το θέμα του αιφνιδιασμού εξετάστηκε ήδη και πρόσφατα και σε ανύποπτο χρόνο όταν έγινε αναφορά για «προληπτικό πλήγμα», αλλά δεν απαιτείται να είναι καν σε τόσο υψηλό επίπεδο. Έχουμε άραγε διασφαλίσει ότι οι τοπικοί διοικητές μπορούν να προβούν σε τέτοιες ενέργειες, ή θα κρυφτούν όλοι πίσω από το «δεν το λέει το σχέδιο» ή «να υποβάλουμε την πρόταση σε εφτά επίπεδα διοίκησης και να ελπίζουμε ότι δεν θα το θάψει κανείς».
Πολιτική η στόχευση
Το θέμα είναι ότι η επιλογή της επίθεσης δεν έγινε με στοιχεία επί του εδάφους, αλλά μάλλον για πολιτικούς σκοπούς. Η επιλογή του χώρου δεν ικανοποιεί κάποιον σοβαρό σκοπό, εκτός ίσως του ότι το έδαφος υποστηρίζει τον τρόπο που μάχονται οι δυτικοί και θα μπορούσε να επιφέρει γρήγορα και θεαματικά, αλλά χωρίς ουσία αποτελέσματα.
Όλοι τονίζουν την έκταση που έχουν καταλάβει οι Ουκρανοί, χωρίς καν να βάλουν τα στοιχεία στο χάρτη. Επίσης, δεν φαίνεται ότι υπάρχουν επαρκείς εφεδρείες για να εκμεταλλευτούν τη διάσπαση και μάλλον οι Ουκρανοί κινούνται – αν κινούνται πλέον – όπου δεν υπάρχουν Ρώσοι. Αν δε, η επίθεση έγινε για να ανατραπεί ο πρόεδρος Πούτιν, να θυμίσουμε ότι στον Β’ΠΠ οι από αέρος βομβαρδισμοί είχαν δυο στόχους, να επηρεάσουν τη βιομηχανική παραγωγή αλλά και την κοινή γνώμη ώστε να ανατραπεί το καθεστώς. Δεν πέτυχαν κανέναν από τους δυο, απλά πρόσθεσαν χιλιάδες αν όχι εκατομμύρια θύματα.
Ένα άλλο σημείο προβληματισμού (θα έπρεπε να προβληματίζει και τους Ουκρανούς, εκτός και αν υπάρχει κάποιο άλλο στοιχείο που δεν γνωρίζουμε) θα έπρεπε να είναι ότι οι Ρώσοι δεν ανέστειλαν ούτε λεπτό τις επιχειρήσεις στο ανατολικό μέτωπο. Αντίθετα συνεχίζουν την προσφιλή τακτική του οδοστρωτήρα και υπάρχει σοβαρή περίπτωση στους επόμενους μήνες, αν κάτι δεν αλλάξει δραματικά, να υπάρξει κατάρρευση του μετώπου σε εκείνο τον τομέα. Οι εφεδρείες που ίσως θα μπορούσαν να ανατρέψουν την κατάσταση βρίσκονται εγκλωβισμένες κάπου στη Ρωσία, σε μια αντίστοιχη κατάσταση με τους Γερμανούς στις Αρδέννες τον Δεκέμβριο του 1944.
Το 1943 οι Γερμανοί είχαν συγκεκριμένους σκοπούς όταν επιτέθηκαν στην εισέχουσα του Κουρσκ. Τώρα όλοι ψάχνουμε το γιατί κινήθηκαν έτσι οι Ουκρανοί και αυτό από μόνο του είναι κακός οιωνός. Όπως είχε πει δε και ένας στρατηγός κάποτε, «οι μεγάλοι ελιγμοί μπορεί να δώσουν εντυπωσιακά αποτελέσματα, αλλά είναι καλύτερο να κρατάς τις δυνάμεις σου ενωμένες».