Αμαλία: Ο αγώνας και η θυσία του ίλαρχου Τηλέμαχου Βρεττάκου

Ο Γ. Παπανδρέου, μιλώντας στο Συνέδριο του Λιβάνου, το 1944, είπε μεταξύ των άλλων και τα εξής:

• «Η ευθύνη του ΕΑΜ είναι ότι ηθέλησε να προετοιμάσει την μεταπολεμικήν δυναμικήν του επικράτησιν. Δια τούτο επεδίωξε την μονοπώλησιν του εθνικού αγώνος. Δεν επιτρέπει εις κανένα άλλον ν΄ ανέβει στα βουνά και να πολεμήσει τον κατακτητήν, εμποδίζει με ποινήν θανάτου τους Έλληνας να εκπληρώσουν το πατριωτικόν των καθήκον».

Τα λόγια τούτα του Γ. Παπανδρέου, ταιριάζουν απόλυτα με την περίπτωση του ίλαρχου Τηλέμαχου Βρεττάκου. Από την αρχή της κατοχής της πατρίδας μας, ο ίλαρχος Βρεττάκος θέλησε να εκπληρώσει το πατριωτικό του καθήκον και εντάχθηκε στο ΕΑΜ, που εμφανιζόταν ως εθνικοαπελευθερωτική οργάνωση. Γρήγορα, ο ίλαρχος κατάλαβε ότι το ΕΑΜ ήταν όργανο του ΚΚΕ, κι ότι ο σκοπός του δεν ήταν η απελευθέρωση, αλλά η βίαιη κατάληψη της εξουσίας μετά την απελευθέρωση.

Στην Πελοπόννησο, πρώην αξιωματικοί είχαν δημιουργήσει εθνικές ανταρτικές ομάδες, που ονομάστηκαν «Ελληνικός Στρατός». Ο ίλαρχος Βρεττάκος εντάχθηκε στον Ε.Σ. και συγκρότησε ομάδα 200 ανδρών, με έδρα τον Ταΰγετο. Επικεφαλής του Ε.Σ. ήταν ο συνταγματάρχης Αθανάσιος Γιαννακόπουλος, με έδρα το χωριό Δυρράχι Ταϋγέτου.

Ο Βρεττάκος επικοινώνησε με το Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής και ζήτησε να του δοθούν όπλα και πυρομαχικά. Το Στρατηγείο συμφώνησε και ορίστηκαν ημερομηνίες ρίψεως του πολεμικού υλικού από αεροπλάνα, στην περιοχή Βασιλικών Ταϋγέτου.

Ωστόσο, το ΕΑΜ πληροφορήθηκε τα καθέκαστα και δυνάμεις του επιτέθηκαν στους -ακόμα σχεδόν άοπλους- άνδρες του Βρεττάκου. Όπως ήταν φυσικό κι επόμενο, το τμήμα του Βρεττάκου διαλύθηκε. Ως εκ θαύματος, ο ίδιος ο Βρεττάκος, κατάφερε να διαφύγει με 50 άντρες του.

Τις επόμενες ημέρες, συνεχίστηκαν οι εχθροπραξίες από την πλευρά του ΕΛΑΣ, για την διάλυση του Ε.Σ. και την μονοπώληση του αντάρτικου. Εν τέλει, με παρέμβαση του Βρετανού ταγματάρχη Χάρρινγκτον, υπεγράφη στις 29/08/1943 το σύμφωνο του Δυρραχίου, μεταξύ Ε.Σ. και ΕΛΑΣ, για σταμάτημα των εμφυλίων συγκρούσεων. Με την πρώτη ευκαιρία, ο ΕΛΑΣ καταπάτησε το σύμφωνο, κι επιτέθηκε ξανά και ξανά στις δυνάμεις του Ε.Σ.

Η πιο δυσκολη μάχη που έδωσαν οι δυνάμεις του Βρεττάκου, ήταν στο Πυργάκι Μεσσηνίας, στις 16/10/1943, εναντίον δύο αντιπάλων: το πρωί κατά των Γερμανών και το απόγευμα κατά των κομμουνιστών του ΕΛΑΣ! Οι Γερμανοί, εκτίμησαν την προσωπικότητα του Βρεττάκου και την αγωνιστικότητα των ανδρών του, και εκμεταλλευόμενοι την δύσκολη θέση του, του έκαναν -μέσω τρίτων- δελεαστικές προτάσεις συνεργασίας. Οι γερμανικές προτάσεις απερρίφθησαν ασυζητητί.

Έχοντας πλέον δύο επιλογές, δηλαδή την συνεργασία με τους Γερμανούς ή την εξόντωση αυτού και των ανδρών του από τον ΕΛΑΣ, ο Βρεττάκος επιχείρησε να ακολουθήσει έναν τρίτο δρόμο: να διαφύγει στο Κάϊρο, όπου ήταν η έδρα των συμμαχικών δυνάμεων! Αφού πήρε την υπόσχεση, ότι τις επόμενες ημέρες θα καταφτάσει στις δυτικές ακτές της Μεσσηνίας βρετανικό υποβρύχιο, το οποίο θα μεταφέρει στην Αίγυπτο τον ίδιο και τους 60-70 άνδρες που είχαν απομείνει στο τμήμα του, κατευθύνθηκε προς τα εκεί.

Ενώ ήταν καθ’ οδόν, στις 23 Οκτωβρίου 1943, το τμήμα του Βρεττάκου συναντήθηκε τυχαία, στην Μονή Βελανιδιάς, με ομάδα ανταρτών του ΕΛΑΣ κι έγινε σύγκρουση, στην οποία ηττήθηκαν και υποχώρησαν οι του ΕΛΑΣ. Μόλις όμως έγινε γνωστή η εκεί παρουσία του Βρεττάκου, πολυάριθμες δυνάμεις του ΕΛΑΣ κατευθύνθηκαν προς την περιοχή, απ’ όλες τις κατευθύνσεις. Πρώτος έφτασε εκεί ο νομάρχης Μεσσηνίας, ο οποίος του μετέφερε πρόταση των Γερμανών, να σπεύσουν προς διάσωσή του. Η απάντηση του Βρεττάκου ήταν και πάλι αρνητική.

Το τέλος ήταν πλέον προδιαγεγραμμένο! Στις 28/10/1943 το τμήμα του Βρεττάκου δέχτηκε επίθεση από ισχυρές δυνάμεις του ΕΛΑΣ. Ο Βρεττάκος τραυματίστηκε στην μάχη κι αιχμαλωτίστηκε, μαζί με 17 άνδρες του. Όλοι εκτελέστηκαν, εκτός από τον Βρεττάκο, που είχε αργό και βασανιστικό θάνατο, στα χέρια των δημίων του. Αιωνία του η Μνήμη! Πηγή:

Κοσμάς Αντωνόπουλος, «Εθνική Αντίστασις 1941–1945».

@4fABkkc5xTv2aek