Τι θα γινόταν αν επανερχόταν στην ζωή ο Αβραάμ Μπεναρόγια, κι ερχόταν για τουρισμό στην Ελλάδα;
Σίγουρα, με το «αν» δεν γράφεται η Ιστορία, κι ούτε ζωντανεύουν οι νεκροί. Μερικές φορές όμως, είναι χρήσιμα και τα «αν», ως «κερασάκι στην τούρτα», για την κατανόηση κάποιων ιστορικών γεγονότων.
Τέτοιες μέρες του 1909 (στις 24 Ιουλίου), στην -ακόμα Οθωμανοκρατούμενη- Θεσσαλονίκη, ιδρύθηκε η «Federasion Sosialista Lavoradera de Saloniko» (στα ισπανοεβραϊκά), που σήμαινε στα ελληνικά «Σοσιαλιστική Εργατική Ομοσπονδία Θεσσαλονίκης». Πέρασε στην Ιστορία ως «Φεντερασιόν» και ήταν η πρώτη οργανωμένη «συλλογικότητα» της αριστεράς στην Ελλάδα - από το 1912, που απελευθερώθηκε η Θεσσαλονίκη.
Ιδρυτής και ηγέτης της, ήταν ο Αβραάμ Ελιέζερ Μπεναρόγια. Ο διακηρυγμένος σκοπός της οργάνωσης ήταν: «να οργανώσει το προλεταριάτο δια την πάλην των τάξεων». Η οργάνωση απευθυνόταν σε όλους τους εργάτες της Θεσσαλονίκης (Οθωμανούς, Βουλγάρους, Έλληνες και Εβραίους), αλλά όλα τα στελέχη και η συντριπτική πλειοψηφία των υποστηρικτών της, ήταν Εβραίοι.Την εποχή εκείνη, οι Εβραίοι αποτελούσαν παραπάνω από τον μισό πληθυσμό της Θεσσαλονίκης, ενώ Εβραίοι ήταν τα δύο τρίτα των εργατών.
Ο Μπεναρόγια, γεννήθηκε το 1887 στην Βουλγαρία, κι έγινε δάσκαλος στο εβραϊκό σχολείο του Πλόβντιβ. Το 1907, ασπάστηκε τις κομμουνιστικές ιδέες και προσχώρησε στο Σοσιαλιστικό Κόμμα της Βουλγαρίας.Το 1908, μετακόμισε στην Θεσσαλονίκη. Μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, δυσκόλεψαν τα πράγματα για την Φεντερασιόν και τον Μπεναρόγια. Έτσι, στις 8 Ιουνίου 1914, συνελήφθη και εκτοπίστηκε στην Νάξο, ως «επικίνδυνος διά την δημοσίαν ασφάλειαν».
Εν τω μεταξύ, στις εκλογές του Μαΐου 1915, η Φεντερασιόν εξέλεξε δύο βουλευτές, τον Έλληνα Αριστοτέλη Σίδερη και τον Ισραηλίτη Αλμπέρτο Κουριέλ. Η εξορία του Μπεναρόγια τερματίστηκε τον Ιανουάριο του 1917 και τον Νοέμβριο του επόμενου έτους, πρωταγωνίστησε στην ίδρυση του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδας (ΣΕΚΕ), που αργότερα μετονομάστηκε σε ΚΚΕ. Κύρια συνιστώσα του ΣΕΚΕ, ήταν η Φεντερασιόν.
Στις 4 Ιουλίου 1919 ο Μπεναρόγια συνελήφθη και πάλι και εκτοπίσθηκε στη Φολέγανδρο. Μόλις επέστρεψε, ο ίδιος και το ΣΕΚΕ (ΚΚΕ) πήραν ανοιχτά θέση κατά της Μικρασιατικής Εκστρατείας. Μετά την καταστροφή, ο Μπεναρόγια έγραψε αυτάρεσκα, πως «η απεργία του στρατού στο μέτωπο έλυσε τη μικρασιατική τραγωδία». Τον Φεβρουάριο του 1921, ο Μπεναρόγια πρωτοστάτησε σε εργατική συγκέντρωση στον Βόλο, που κατέληξε σε εκτεταμένα επεισόδια. Συνελήφθη και φυλακίστηκε επί περίπου δύο χρόνια. Και μόλις αποφυλακίστηκε, διαγράφηκε από το ΣΕΚΕ, ως «οπορτουνιστικό στοιχείο», γιατί πίστευε πως δεν υπάρχουν επαναστατικές συνθήκες στην Ελλάδα.
Στην συνέχεια, παρέμεινε πολιτικά ανενεργός, παραμένοντας στον χώρο της αριστεράς. Την περίοδο της κατοχής, οδηγήθηκε στο Άουσβιτς, επιβίωσε και μετά το τέλος του πολέμου επέστρεψε στην Ελλάδα. Το 1953 μετανάστευσε οριστικά στο Ισραήλ, όπου και παρέμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του (1979).
Ας έρθουμε τώρα στο ερώτημα του τίτλου της ανάρτησης. Ας υποθέσουμε, ότι ζωντάνευε ο πρωτοπόρος του κομμουνιστικού κινήματος στην Ελλάδα και πολίτης πλέον του Ισραήλ, Μπεναρόγια, κι ερχόταν ως τουρίστας την Ελλάδα. Αν ήταν στο κρουαζιερόπλοιο στην Σύρο, τα πολιτικά του εγγόνια θα τον χαρακτήριζαν «Εβραίο, σιωνιστή, γενοκτόνο» και θα του απαγόρευαν την αποβίβαση.
Πηγές:
Αβραάμ Μπεναρόγια, «Η πρώτη σταδιοδρομία του ελληνικού προλεταριάτου».
Κέντρο Μαρξιστικών Ερευνών, «Η σοσιαλιστική οργάνωση Φεντερασιόν Θεσσαλονίκης 1909-1918».
Τάκης Μαστρογιαννόπουλος, «Φεντερασιόν, το σύντομο καλοκαίρι του εβραϊκού σοσιαλισμού στη Θεσσαλονίκη των αρχών του 20ου αιώνα».
Αβραάμ Μπεναρόγια, «Η πρώτη σταδιοδρομία του ελληνικού προλεταριάτου».
Κέντρο Μαρξιστικών Ερευνών, «Η σοσιαλιστική οργάνωση Φεντερασιόν Θεσσαλονίκης 1909-1918».
Τάκης Μαστρογιαννόπουλος, «Φεντερασιόν, το σύντομο καλοκαίρι του εβραϊκού σοσιαλισμού στη Θεσσαλονίκη των αρχών του 20ου αιώνα».
https://x.com/4fABkkc5xTv2aek/status/1948784663629103521
