Παρακολουθώ με ενδιαφέρον, την κόντρα που έχει ξεσπάσει για την αξιολόγηση στο "δημόσιο", ανάμεσα σε ιδεολογικά συγγενείς πολιτικούς, διαφορετικών σοσιαλιστικών κομμάτων. Θεωρώ πως έτσι όπως παρουσιάζεται το θέμα προκαλεί μια στείρα και άνευ ιδιαίτερης σημασίας διαμάχη. Απλά γεμίζει τις ώρες στα τηλεοπτικά παράθυρα και τις στήλες σε εφημερίδες και sites, αναλώνοντας άσκοπα πολύτιμο χρόνο. Αν επικεντρώσουμε όμως στην ουσία της αντιπαράθεσης, θα διαπιστώσουμε πως a priori δεν πρόκειται να αξιολογηθεί ποτέ ικανοποιητικά ο κρατικός υπάλληλος.
Γίνεται μεγάλος λόγος για την σημασία της ταυτοποίησης των πτυχιούχων, ώστε αυτό να αποτελέσει το ικανοποιητικότερο κριτήριο αξιολόγησης ικανοτήτων. Επι της ουσίας δεν διαφωνώ, διότι αυτός είναι ο μοναδικός τρόπος. Οι επιλογές που έχει ένα σοσιαλιστικό σύστημα ώστε να αξιολογήσει εν γένει την ανθρώπινη δράση, είναι ελάχιστες έως μηδαμινές.
Οι "δημόσιοι" υπάλληλοι, εργάζονται σε περιβάλλον μονοπωλιακό, έχοντας "κεκτημένα δικαιώματα" και αμείβονται με χρήματα απαλλοτριωμένα δια νόμου (φορολογία). Ο πραγματικός κόσμος, ο κόσμος της αγοράς, της οποίας μέρος είναι το κράτος (και όχι το αντίστροφο) δεν έχει ουσιαστικά δικαίωμα να αξιολογήσει τους υπαλλήλους του κράτους, που υποτίθεται ότι εργάζονται ώστε να τον εξυπηρετούν. Εδώ φτάνουμε στο πρώτο αδιέξοδο του Ελληνικού σοσιαλιστικού συστήματος, το οποίο δεν διαθέτει την πληροφορία διαμόρφωσης της αξίας, όταν η αγορά δεν είναι ελεύθερη. Πιο συγκεκριμένα, η διαμόρφωση της αξίας σε μία ελεύθερη αγορά, προϋποθέτει την ελεύθερη αξιολόγηση των συντελεστών της μέσω ενός συστήματος. Το σύστημα αυτό είναι οι τιμές.
Το 1920 ο Ludwig Mises ξεκίνησε το debate με τους σοσιαλιστές εκδίδοντας το βιβλίο του "Economic Calculation in the Socialist Commonwealth." Προκάλεσε αναταραχή η οποία κράτησε 10 χρόνια μέχρι να καταλάβουν οι κομισάριοι την σημασία των ελεύθερα διαμορφούμενων τιμών. Ο μεγάλος Αυστριακός οικονομολόγος, εξηγούσε πως οι τιμές, είναι το σύστημα αξιολόγησης ΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΑΚΩΝ αγαθών και των πρώτων υλών τους π.χ. της διακύμανση χρηστικότητας - ενδιαφέροντος - ποιότητας - επάρκειας ανάμεσα στο ατσάλι και στον χαλκό.
Χωρίς την τιμή, είναι αδύνατον να αναγνωριστεί πιο αγαθό, θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί και με ποιόν τρόπο. Όταν μια αγορά δεν είναι ελεύθερη , απλά δεν έχει την πληροφορία των τιμών και ως εκ τούτου του κέρδους. (Κέρδος φυσικά, είναι η παραγωγή περεταίρω πλούτου). Ο Mises υποστήριξε πως το σύστημα του σοσιαλισμού θα αυτοκαταστραφεί χωρίς την διαμόρφωση των τιμών μέσω της ελεύθερης αγοράς. Οι σοσιαλιστές επι δέκα χρόνια έλεγαν ανοησίες, όμως τελικά διαπίστωσαν πως κάποιο σύστημα τιμών, είναι απαραίτητο.
Οικονομολόγοι όπως οι Oskar Lange και Abba Lerner θεώρησαν πως μπορούν να καθορίσουν το κόστος των κεφαλαιακών παραγόντων, απο το τελικό αποτέλεσμα της καταναλωτικής αγοράς, (του τελικού προϊόντος) ώστε να έχουν την πληροφορία κάποιου συστήματος τιμών για να λειτουργήσει η παραγωγή. (Ο συνηθισμένος ανάποδος δρόμος ήταν ανέκαθεν δημοφιλής ανάμεσα στους σοσιαλιστές). Δυστυχώς για αυτούς, ήταν η σειρά του Hayek να τους περιλάβει. Ο νεαρός εκείνη την εποχή μαθητής του Mises, υποστήριξε σε πραγματείες του (prices and production and other works) πως οι τιμές δεν είναι κάτι σταθερό, ούτε και μπορεί να υπάρξει γενικός δείκτης τιμών. Έχουν άμεση σχέση με τις ανθρώπινες επιθυμίες, τις καιρικές συνθήκες, την εισαγωγή χρήματος στην αγορά, την επιλογή χρόνου, τις άπειρες έκτακτες καταστάσεις. H στρέβλωση ως εκ τούτου των τιμών, είναι εξίσου καταστροφική, σύμφωνα με τον Hayek.
Παράδειγμα της απλότητας και της σημασίας, της πληροφορίας των τιμών σε μια ελεύθερη αγορά: Ο σίδηρος αν αυξηθεί η τιμή του, ο κατασκευαστής π.χ. μεταλλικών εξαρτημάτων, δεν χρειάζεται να μάθει για ποιόν απο τους αναρίθμητους πιθανούς λόγους συνέβη αυτό. Η τιμή του δίνει την πληροφορία για να αποταμιεύσει περισσότερα αγαθά, αν θέλει να αποκτήσει την ίδια ποσότητα σιδήρου, η να στραφεί σε άλλες επιλογές μετάλλων, εκτιμώντας τις υπάρχουσες συνθήκες που τον εξυπηρετούν καλύτερα.
Διαχωρίζοντας τις τιμές της καταναλωτικής αγοράς, απο την διαδικασία μέσω της οποίας δημιουργούνται οι τιμές της αγοράς, με σκοπό να τιμολογηθεί, η και να καθοριστεί η κεφαλαιακή παραγωγή, απλά βλέπεις τον κόσμο ανάποδα. Προσπαθώντας ο κεντρικός σχεδιαστής να κοστολογήσει τα κεφάλαια, μέσω των προϊόντων τους, παραπλανά, στρεβλώνει την παραγωγική διαδικασία ληστεύει τους ανθρώπους, τους μετατρέπει σε σκλάβους και ανόητους. Δυστυχώς, ως τα 1940, οι περισσότεροι mainstream οικονομολόγοι, είχαν πιστέψει πως ο σοσιαλισμός θα επικρατήσει. Έτσι έδωσαν κατευθύνσεις για τον ρεβιζιονιστικό σοσιαλισμό του μερικού ελέγχου των τιμών, των αναδιανομών και των επιδοτήσεων που ακολούθησε η δύση.
Επιστρέφοντας στο θέμα μας, βλέπουμε την εξέλιξη της μονοπωλιακής και ανελεύθερης διαμόρφωσης τιμών και αξιών στον "δημόσιο" τομέα. Τα κεφάλαια που διαχειρίζεται το κράτος δεν παρέχουν ούτε διαθέτουν την οικονομική πληροφορία, διότι είναι μονοπωλιακά και ανελεύθερα. Κοστολογούν ανάποδα, βάσει των αποτελεσμάτων των αναγκών τους και όχι της πραγματικότητας της αγοράς. Δεν υπόκεινται σε πραγματική αξιολόγηση μέσω της διαδικασίας της ελεύθερης επιλογής των καταναλωτών και του ανταγωνισμού. Αν συνέβαινε κάτι τέτοιο, κρίνοντας από την οργή του κόσμου προς κάθε "δημόσιο" φορέα και επιχείρηση, μάλλον θα είχαν εκκαθαριστεί ήδη όλοι οι κρατικοί συντελεστές κεφαλαίων.
Πιο συγκεκριμένα και με παράδειγμα, πρόσφατα αποκαλύφθηκε πως σε νοσοκομείο της Αθήνας, πωλούνταν υλικά κόστους 5 ευρώ, προς 500 ευρώ. Πρακτικά δεν μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο σε ελεύθερη επιχείρηση. Υπάρχει βεβαίως και η περίπτωση της διαφθοράς, αλλά η διαμόρφωση των τιμών συντελεστών κεφαλαίων στο "δημόσιο", όταν αυτοί δεν λειτουργούν σε ανταγωνιστικό περιβάλλον, είναι δεδομένο πως στρεβλώνουν με κάθε πιθανό τρόπο τις τιμές, καθώς μολύνουν με φαινόμενα ντόμινο και την ιδιωτική αγορά. Παρέχουν στην οικονομία λάθος πληροφορίες τιμών. Οι ιδιωτικές επιχειρήσεις που συνεργάζονται με τις προβληματικές κρατικές, αναδιανέμουν την στρέβλωση σε κάθε κλάδο επιχειρήσεων που δραστηριοποιείται πέριξ αυτών των συναλλαγών.
Όσον αφορά τους εργαζόμενους, ισχύει το ίδιο και με τα κεφάλαια, τα οποία καθορίζουν τα πάντα στην παραγωγική διαδικασία. Η ικανότητα ενός εκάστου, γνωρίζουμε όλοι όσοι εργαζόμαστε στην αγορά, πως κρίνεται από την ίδια την αγορά. Ένα πτυχίο per se, δεν εγγυάται τίποτα περισσότερο παρά ίσως μια αρχική προτίμηση από την εργοδοσία. Η ικανότητα θα αξιολογηθεί στην πράξη αν συνεισφέρουμε στην απόδοση της επιχείρησης.
Δεν δύναται λοιπόν να αξιολογηθεί κανένας ο οποίος δεν εργάζεται σε ανταγωνιστικό περιβάλλον ελεύθερης αγοράς. Όσο καλές προθέσεις και να έχει ο εργαζόμενος, το περιβάλλον στο οποίο εργάζεται, δεν διαθέτει τρόπο αξιολόγησης, αλλά κυρίως δεν ενδιαφέρεται ουσιαστικά για τις ικανότητές του (εργαζόμενου). Είναι "κεκτημένο", μονοπωλιακό, με ειδικά προνόμια και εξασφαλισμένο μισθό, άρα εγγενώς εχθρικό προς την αγορά και το δικό της μοντέλο λειτουργίας. Το σύστημα αυτό του Ελληνικού σοσιαλισμού, επιπρόσθετα, επιδοτείται, δυστυχώς, από τις Βρυξέλλες με αποτέλεσμα να μεταφέρει την διεστραμμένη του μονοπωλιακή φύση, προκαλώντας χρεοκοπία και στον εκτός "δημοσίου" πραγματικό κόσμο.
Θα τολμήσω να προβλέψω, ακολουθώντας την Αυστριακή μεθοδολογία, πως το Ελληνικό σοσιαλιστικό σύστημα θα αυτοκαταστραφεί, διότι ενώ έχει επι της ουσίας εκδηλώσει σημαντικές συνέπειες της ασθένειάς του, δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται να θεραπευτεί (όπως συμβαίνει με κάθε παράσιτο). Δυστυχώς, είναι μοιραίο να καταστραφεί μαζί του και το σώμα στο οποίο "φιλοξενείται".
* O κ. Μαραμής Ευθύμης, έχει διατελέσει επιχειρηματίας μεταποίησης μετάλλου, τουριστικών υπηρεσιών ενώ τώρα ασχολείται με επενδύσεις. Είναι ανεξάρτητος αναλυτής της Αυστριακής σχολής οικονομικών και κοινωνικής οργάνωσης
www.capital.gr