Κώστας Στούπας: Το ενεργειακό Βατερλώ (4)

13/11/2025

Οι αντιδράσεις πολλών απέναντι στην ανακολουθία που χαρακτηρίζει τους κυβερνητικούς προσανατολισμούς ως προς την ενεργειακή στρατηγική της χώρας είναι εύλογες.

Μόλις πριν από 3-4 χρόνια κορυφαίοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι έκαναν δηλώσεις που χαρακτήριζαν τους υδρογονάνθρακες ως βαρβαρικό κατάλοιπο του παρελθόντος, ενώ τώρα θεωρούν μεγάλη επιτυχία το γεγονός ότι η χώρα ξεκινά γεωτρήσεις.

Τον Απρίλιο του 2021 ο τότε υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας είχε δηλώσει:

• «Η Ελλάδα πιστεύει στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας… δεν πρόκειται να αρχίσει να σκάβει τον βυθό της Μεσογείου για να βρει αέριο και πετρέλαιο… Από οικονομικής άποψης δεν οραματίζομαι την Ελλάδα να γίνει χώρα παραγωγής πετρελαίου. Το Αιγαίο… είναι παράδεισος, δεν σκοπεύουμε να το μετατρέψουμε σε Κόλπο του Μεξικού».

Ένα χρόνο περίπου αργότερα, τον Φεβρουάριο του 2022, είχε αναφέρει:

• «Ακόμα και αν ξεκινήσουμε τώρα, θα χρειαστούν 20 χρόνια για να ωριμάσουν [τα έργα] και πιστεύουμε ότι μέχρι τότε θα είναι αδιάφορα» (αναφερόμενος στην εκμετάλλευση υδρογονανθράκων).

Τι έχει αλλάξει από τότε;

Τα πάντα. Η στρατηγική της ΕΕ για ενεργειακή μετάβαση, που στηριζόταν ως γέφυρα στο ρωσικό φυσικό αέριο, έχει ανατραπεί. Μετά την εισβολή στην Ουκρανία, η Ευρώπη απομακρύνεται από την ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία.

Η κακοσχεδιασμένη ενεργειακή μετάβαση από τα «πράσινα» και «κόκκινα» επιτελεία γραφειοκρατών της ΕΕ έχει εκτινάξει τις τιμές και απειλεί με στραγγαλισμό την παραγωγική βάση και τα νοικοκυριά.

Η Γερμανία του Μερτς, μετά τις κυβερνήσεις Μέρκελ - Πρασίνων, Μέρκελ - Σοσιαλδημοκρατών και Σοσιαλδημοκρατών–Πρασίνων, σχεδιάζει την επάνοδο της πυρηνικής ενέργειας.

Ανάλογες είναι οι εξελίξεις και στις ΗΠΑ μετά την εκλογή του προέδρου Τραμπ, που βάζει στον πάγο όλα τα μεγαλεπήβολα «πράσινα» σχέδια των Δημοκρατικών.

Αυτό που αλλάζει διεθνώς στη Δύση είναι ότι η πλήρης εξάλειψη της καύσης υδρογονανθράκων, στο πλαίσιο της πρόληψης της κλιματικής αλλαγής, ως χρονικός ορίζοντας θα επιμηκυνθεί στο μέλλον.

Με το προηγούμενο όριο, περί το 2050, η μείωση της χρήσης υδρογονανθράκων θα ήταν δραστική. Με αυτόν τον χρονικό ορίζοντα, οι περισσότερες έρευνες θα έπρεπε να σταματήσουν. Πολλές μεγάλες εταιρείες έρευνας και εξόρυξης σταμάτησαν να επενδύουν, φοβούμενες ότι θα μείνουν με χρέη στις τράπεζες και τα κοιτάσματα ανεκμετάλλευτα λόγω πτώσης της ζήτησης.

Τα τελευταία χρόνια αλλάζει η προσέγγιση ως προς τον ορίζοντα της ενεργειακής μετάβασης. Οι μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες επανέρχονται και ξεκινούν σχέδια που είχαν εγκαταλείψει.

Έτσι εξηγούνται οι αλλαγές πλεύσης.

Κάποιοι θα αναρωτηθούν: «Μα δεν μπορούσαν να προβλέψουν αυτές τις εξελίξεις;»

Ακόμη και αν το έκανε κάποιος, μόνο να ζημιωθεί μπορούσε. Θα χάναμε τις ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις για την ενεργειακή μετάβαση και τη βιωσιμότητα, χωρίς να εξασφαλίσουμε κάποιο πλεονέκτημα.

Ακόμη και αν η Ελλάδα ήθελε να προχωρήσει κόντρα στο ρεύμα, στην εξερεύνηση και ανάπτυξη κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, δεν έβρισκε εταιρείες να το κάνουν. Για την ακρίβεια, ήταν οι ίδιες οι μεγάλες εταιρείες που ανέβαλαν ή εγκατέλειψαν τα σχέδια για γεωτρήσεις.

Τώρα είναι εκείνες που επανέρχονται, καθώς αλλάζει η διεθνής προσέγγιση. Η εκλογή Τραμπ, παίζει καθοριστικό ρόλο σε αυτή την αλλαγή, όπως καθοριστικό ρόλο ενδέχεται να παίξει και για την ΕΕ η άνοδος στην εξουσία ηγετών όπως η Λεπέν στη Γαλλία και το AfD στη Γερμανία.

Κάποιοι θα αναρωτηθούν: «Και με την κλιματική αλλαγή τι θα γίνει;»

Μάλλον ό,τι ήταν να γίνει, θα γίνει. Ακόμη και αν η Ευρώπη κατάφερνε να μειώσει το μερίδιό της σε εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από το 8% στο 4% των παγκόσμιων εκπομπών, η επίδραση θα ήταν μηδαμινή.

Ο υπόλοιπος κόσμος συνεχίζει να καίει φθηνό, ρυπογόνο άνθρακα, αποσπώντας την παραγωγική βάση της Δύσης. Ο «ευαίσθητος» δυτικός άνθρωπος επέβαλε αυστηρούς κανόνες στις δικές του επιχειρήσεις με πέναλτι ρύπων, χωρίς να μειώσει την καταναλωτική του βουλιμία και άνεση. Η παραγωγή μεταφέρθηκε στις αναπτυσσόμενες χώρες και μαζί με αυτήν οι ρύποι στην ατμόσφαιρα πολλαπλασιάστηκαν, καθώς εκεί δεν υπάρχουν καθόλου κανόνες.

Η άνοδος της γεωπολιτικής έντασης καταδεικνύει τώρα τους κινδύνους της απουσίας στοιχειώδους παραγωγικής αυτάρκειας. Οι προσανατολισμοί και οι κανόνες αλλάζουν πάλι.

Αυτοί είναι οι λόγοι που αλλάζουν και οι προσανατολισμοί της Ελλάδας. Από μόνη της είναι πολύ μικρή για να επιβάλει κατευθύνσεις. Οι αποφάσεις λαμβάνονται αλλού. Σε εμάς απομένει η ταχύτητα της προσαρμογής.

Οι εξελίξεις αυτές δεν σημαίνουν πως η ενεργειακή μετάβαση ακυρώνεται και τα δεκάδες δισ. που έχουν επενδυθεί σε ΑΠΕ θα γίνουν στάχτη. Ο χρόνος προσαρμογής και μετάβασης απλώς επιμηκύνεται.

Υ.Γ.: Ο υπογράφων είχα επισημάνει αρκετά χρόνια πριν, από το 2021, το άλμα στο κενό που επιχειρούσε η Ευρώπη με την κακώς σχεδιασμένη ενεργειακή μετάβαση. Είχα θέσει μάλιστα το παράγοντα της πυρηνικής ενέργειας ως μιας από τις εναλλακτικές μορφές. Παρά τις ενοχλήσεις από συνδικαλιστικούς φορείς των ΑΠΕ τότε, συνέχισα να θίγω το θέμα. Στην ιστοσελίδα κάποιου συνδικαλιστικού φορέα πρέπει να υπάρχει ακόμη αναρτημένη κάποια καταγγελτική απάντηση (του φορέα). Να λοιπόν που έφτασε η ώρα τις αναθεώρησης των βασικών στρατηγικών σε διεθνές επίπεδο. Επιπλέον, μοιάζει θέμα χρόνου να τεθεί στο τραπέζι και η πυρηνική ενέργεια ως επιλογή, ακόμη και στην Ελλάδα.

https://www.liberal.gr/k-stoypas/energeiako-baterlo-4

Ιδού μια σειρά άρθρων εκείνης της περιόδου:

To επερχόμενο ενεργειακό Βατερλώ...

Οι Γερμανοί ξανάρχονται και η Ευρώπη αυτοκτονεί...

Το επερχόμενο ενεργειακό Βατερλώ 2...

Το επερχόμενο ενεργειακό Βατερλώ 3...