Η μεγάλη γιορτή του Δεκαπενταύγουστου στην αρχαία Ελλάδα, τα γενέθλια της Θεάς Αθηνάς.
Επειδή στο διαδίκτυο κυκλοφορούν πολλές ιστορικές διαστρεβλώσεις σχετικά με το τι γιόρταζαν οι αρχαίοι Έλληνες τον δεκαπεντάυγουστο και όχι μόνο απο χριστιανούς, όπως θα περίμενε κανείς, αλλα κι απο υποτιθέμενους ελληνολάτρες – μπουρδολόγους, που εμπλέκουν μέσα τον Σείριο και κάτι άλλα περίεργα, που η μόνη πηγή σε αυτά είναι φαντασία τους.
Ο Εκατομβαιών λοιπόν αποτελούνταν απο 30 ημέρες απο 16 Ιουλίου μέχρι την κορυφωσή του στις 15 Αυγούστου, όπου ήταν τα παναθήναια και η μεγάλη γενέθλια γιορτή της θεάς Αθηνάς.
Τα Παναθήναια γιορτάζονταν κάθε χρόνο, ενώ κάθε τέσσερα χρόνια γίνονταν τα «Παναθήναια τα μεγάλα». Οι ιέρειες του ναού της Αθηνάς τότε ονομάζονταν «πεντετερίδες», η εκλογή τους ήταν μέρος της τελετής των μεγάλων Παναθηναίων.
Λίγο πριν από την ανατολή του ηλίου γινόταν η «Πομπή των πέπλων».
Οι ιεροπραξίες των Παναθηναίων διεξάγονταν την 28η του µηνός. Ο κύριος σκοπός του τελετουργικού, ήταν η επίσημη πομπή και η προσφορά του υφανθέντος πέπλου για την επένδυση του αγάλματος της Θεάς, καθώς επίσης και δώρα και δεήσεις, προς έκφραση της ευγνωμοσύνης των Αθηναίων για την προστασία της πόλεως απ’ τη Θεά.
Η ύφανση του πέπλου γινόταν επί εννέα μήνες και αποτελούνταν απο μια ομάδα γυναικών. Η ομάδα αυτή περιελάµβανε την Ιέρεια της Θεάς, δύο από τις τέσσερεις αρρηφόρους και από πολλές βοηθούς που λέγονταν «εργαστίναι». Τοποθετούσαν τον πέπλο σε άρµα που είχε σχήµα πλοίου, το οποίο είχε ιστό, πάνω έδεναν το πέπλο, ενώ το άρµα το έσερναν άλογα.
Η λέξη Παναθήναια σημαίνει «γιορτή για όλους τους Αθηναίους», δηλαδή για όλους τους κατοίκους της Αττικής. Στους αρχαιότερους χρόνους, οι κάτοικοι της Αθήνας, δηλαδή οι κάτοικοι της περιοχής γύρω από την Ακρόπολη γιόρταζαν τα «Αθήναια». Όταν ο Θησέας ένωσε τους δήμους της Αττικής και όρισε την Αθήνα ως πρωτεύουσα, η γιορτή αυτή επεκτάθηκε, έτσι ώστε να ταιριάζει στον μεγαλύτερο ρόλο της Αθήνας, και ονομάστηκε «Παναθήναια», δηλαδή για όλους τους κατοίκους της νεοσύστατης διοικητικής περιοχής.
Η γιορτή ήταν φημισμένη σε ολόκληρη την Ελλάδα, καθώς συνοδευόταν από πλούσιους αθλητικούς και καλλιτεχνικούς αγώνες.
Οι αγώνες διεξάγονταν μέχρι τα μέσα του 4ου αι. π.Χ. στις Εχελίδες, έναν δήμο της Αττικής κοντά στον Πειραιά. Τον 4ο αι. π.Χ. μεταφέρθηκαν στον Ιλισό, όπου την εποχή του Λυκούργου όπου κτίστηκε ένα στάδιο με κερκίδες για τους θεατές.
Ενώ κάθε χρόνο διοργανώνονταν αγώνες και χοροί που είχαν τελετουργικό χαρακτήρα. Αυτοί ήταν τα Πυρρίχια, τα ευάνδρια, ευόπλια και τα λάμπια.
Τα πυρρίχια έγιναν μέρος των Παναθηναίων από τον 6ο αι. π.Χ. Ήταν αφιερωμένα στην Αθηνά και την νίκη των Ολυμπίων Θεών ενάντια στους Τιτάνες. Στην τελετή αυτή χορευόταν ο πυρρίχιος χορός που συνοδευόταν από τους ήχους του αυλού που έπαιζε το τραγούδι «ενόπλιος νόμος».
Τα ευάνδρια και ευόπλια είχαν μεν κι αυτά πολεμική καταγωγή, αλλα περισσότερο παρουσιάζονταν άνδρες με πολεμική στολή υπο την μορφή καλλιστείων. Τα λάμπια ήταν γυμναστικοί αγώνες με χρήση δαυλού προς τιμή του Εριχθόνιου και του μύθου της γέννησής του.
Μέρος των τελετών ήταν επίσης χορωδίες εφήβων και ανδρών που τραγουδούσαν το τραγούδι της Αθηνάς («Παλλάδα περσέπολιν κλήζω …»)
Στα μεγάλα Παναθήναια γίνονταν αθλητικοί και μουσικοί αγώνες με απονομή βραβείων.
Το πρώτο βραβείο τραγουδιού με συνοδεία κιθάρας ήταν ένα χρυσό στεφάνι με σχήμα φύλων δάφνης αξίας 1000 δραχμών που συνοδευόταν με αμοιβή 500 δραχμών σε μετρητά. Τα υπόλοιπα βραβεία ήταν αξίας 1200, 600, 400 και 300 δραχμών αντιστοίχως.
Τα δύο πρώτα βραβεία για τραγούδι με συνοδεία αυλού ήταν 300 και 100 δραχμές αντίστοιχα.
Το πρώτο βραβείο για μουσική κιθάρας (χωρίς τραγούδι) ήταν χρυσό στεφάνι αξίας 500 δρχ. και 300 δρχ. μετρητά. Το είδος και η αξία του δεύτερου βραβείου δεν διασώζεται. Το τρίτο βραβείο ήταν 100 δρχ. μετρητά.
Για μουσική αυλού (χωρίς τραγούδι) υπήρχαν επίσης δύο βραβεία. Το πρώτο ήταν ένα στεφάνι.
Είναι φανερό ότι στον διαγωνισμό τραγουδιού και μουσικής μεγαλύτερη σημασία δινόταν στο τραγούδι και την κιθάρα. Οι καλλιτέχνες που παρουσίαζαν την τέχνη τους ήταν σολίστες που παρουσίαζαν αποσπάσματα αποκλειστικά από τα έργα του Ομήρου, ενώ μια μοναδική εξαίρεση αποτελούσε το κομμάτι «Περσείς» του Χοιρίλου στο οποίο εξυμνείτο η νίκη των Αθηναίων κατά των Περσών. Άλλα κείμενα δεν επιτρέπονταν.
Εκτός από τον μουσικό διαγωνισμό γινόταν και μουσική «συναυλία», η οποία ήταν μουσική παράσταση χωρίς διαγωνισμό και στην οποία παίρναν μέρος δύο αυλιστές. Η συναυλία ήταν καινοτομία και ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των Παναθηναίων.
https://anazitiseis.gr/i-megali-giorti-tou-dekapentavgoustou-stin-archaia-ellada-ta-genethlia-tis-theas-athinas/