Αμαλία: Ο Εβραίος Vladimir Lenin & ο καπιταλισμός

Μάρτιος 1921: Η πρώτη παλινόρθωση του καπιταλισμού στην ΕΣΣΔ, δια χειρός Λένιν. 

Εάν τεθεί στον κόσμο το ερώτημα “πότε έγινε η παλινόρθωση του καπιταλισμού στην ΕΣΣΔ”, σίγουρα το 99,9% θα απαντήσει πως έγινε το 1991. Λάθος! Έγινε τον Μάρτιο του 1921, με πρωτοβουλία του ίδιου ανθρώπου που είχε πρωτοστατήσει στην ανατροπή του, το 1917: του Λένιν. 

Τέτοιες μέρες του 1921, διεξήχθη το 10ο Συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος, κατά την διάρκεια του οποίου, ο Λένιν ανακοίνωσε την Νέα Οικονομική Πολιτική (ΝΕΠ, από τα αρχικά της “Νόβαγια Εκονομιτσέσκαγια Πολίτικα”). 

Ουσιαστικά ήταν μια μετριοπαθής επιστροφή του καπιταλισμού: κατάργηση των κατασχέσεων αγροτικών προϊόντων, φόροι σε είδος (για τους αγρότες, που αποτελούσαν το 80% του πληθυσμού), ελευθερία του εμπορίου, ελευθερία της βιοτεχνικής παραγωγής, περιορισμένη ελευθερία των επιχειρήσεων για τους Σοβιετικούς πολίτες (μπορούσαν να λειτουργούν επιχειρήσεις με έως 20 εργαζομένους) και σημαντικές παραχωρήσεις σε ξένους επενδυτές. Το κράτος κράτησε τον έλεγχο των τραπεζών, των μεγάλων βιομηχανιών και του εξωτερικού εμπορίου. 

Ο Λένιν, στον οποίο αποδίδεται η φράση «Θα πουλάμε τα πάντα, εκτός από εικόνες και βότκα», δικαιολόγησε την εγκατάλειψη της μαρξιστικής ουτοπίας ως «αναγκαία προσωρινή υποχώρηση», υποστηρίζοντας ότι «Κάνουμε ένα βήμα πίσω, για να κάνουμε δύο βήματα μπροστά αργότερα». Δεν ξέρουμε (και δεν θα μάθουμε ποτέ!) ποιο θα ήταν το μέλλον της ΝΕΠ, αν δεν πέθαινε πρόωρα ο εμπνευστής της. Δεν αποκλείεται, να ακολουθούσε η ΕΣΣΔ τον δρόμο της σύγχρονης Κίνας και να μην επέστρεφε ποτέ στον μαρξισμό. 

Υπάρχει βέβαια και η άποψη ότι «Χωρίς την ΝΕΠ το σοβιετικό κράτος θα είχε ανατραπεί από τις λαϊκές εξεγέρσεις». Πράγματι, το προηγούμενο διάστημα, είχαν ξεσπάσει πολλές εξεγέρσεις αγροτών, που αντιδρούσαν στην κατάσχεση της σοδειάς τους. Η πιο σοβαρή ήταν η γενικευμένη εξέγερση στην επαρχία του Ταμπώφ, η οποία κατεστάλη με πρωτοφανή αγριότητα από τον στρατάρχη Τουχατσέφσκι. Επίσης, πολύ συχνά ξεσπούσαν απεργίες στα εργοστάσια, που αντιμετωπίζονταν με σκληρή καταστολή. 

Τα αποτελέσματα της ΝΕΠ ήταν ευεργετικά για την οικονομία και τους πολίτες: «Η ΝΕΠ έδινε θαυμάσια αποτελέσματα. Εστιατόρια άνοιγαν ξανά, ήταν ανήκουστο - υπήρχαν πράγματα προς πώληση. Ο πληθυσμός είχε αρχίσει να ανασαίνει, οι άνθρωποι μιλούσαν για την επιστροφή στην ευημερία». Ωστόσο, οι μπολσεβίκοι δεν την είδαν με καλό μάτι: «Η σύγχυση στο κόμμα ήταν έντονη. Γιατί άραγε χύσαμε τόσο αίμα και κάναμε τόσες θυσίες; αναρωτιούνταν οι μαχητές του κόμματος, με πίκρα. Αισθανόταν κανείς ότι το ηττημένο χρήμα ξαναγινόταν πάλι ο κυρίαρχος». 

Μια από τις συνέπειες της ΝΕΠ, ήταν οι “Νέπμεν”: «Έχει δημιουργήσει παράξενους Σοβιετικούς εκατομμυριούχους, πρώην κόκκινους παρτιζάνους, συνήθως μικρέμπορους που δημιούργησαν την περιουσία τους εξασφαλίζοντας προϊόντα που σπάνιζαν στην αγορά, των οποίων οι κόρες κατοικούν στα πιο ωραία ξενοδοχεία της Κριμαίας και οι γιοί τους παίζουν χοντρό παιχνίδι στα καζίνα». 

Μια άλλη συνέπεια, ήταν η προσέλκυση ξένων επενδύσεων, με όρους ξεκάθαρα αποικιακούς. Παρατηρεί με εμφανή πικρία, η Emma Goldman: «Οι μπολσεβίκοι προσκαλούσαν το διεθνές κεφάλαιο να επενδύσει στη χώρα τους, της οποίας “ο φυσικός πλούτος περιμένει να γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης”, όπως διαβεβαίωνε ο Τσιτσέριν τους απανταχού καπιταλιστές». 

Τελικά, η ΝΕΠ καταργήθηκε από τον Στάλιν το 1928 και επακολούθησε η κολεκτιβοποίηση της γεωργίας και η εξόντωση εκατομμυρίων αγροτών, που αντέδρασαν σθεναρά. 

Παρεμπιπτόντως, ως μια ελληνική εκδοχή της ΝΕΠ («αναγκαία προσωρινή υποχώρηση»), παρουσίαζαν τα συντρόφια του ΣΥΡΙΖΑ στο ακροαριστερό κοινό τους, την υπογραφή του Μνημονίου, το 2015. Και τον Τσίπρα, ως «νέο Λένιν»

Τα σχόλια δικά σας! 

Πηγές: 

Βικτόρ Σερζ, «Αναμνήσεις ενός επαναστάτη». 

Emma Goldman, «My two years in Russia». 

Robert Service, «Λένιν, μια βιογραφία».

https://x.com/4fABkkc5xTv2aek/status/1900222936109441061