Η Ουκρανία πλήγωσε βαθιά τη Ρωσία σε πολλά επίπεδα

Του Maxim Starchak

Η επιχείρηση "Ιστός Αράχνης", που εκτελέστηκε από την Ουκρανία την 1η Ιουνίου 2025, αποτελεί ένα από τα πιο τολμηρά και στρατηγικά σημαντικά γεγονότα στον πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Χρησιμοποιώντας μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drones), η Ουκρανία κατάφερε να διεισδύσει σε ρωσικό εναέριο χώρο και να επιτεθεί σε κρίσιμες αεροπορικές βάσεις, προκαλώντας σημαντικές καταστροφές.

Μεταξύ των στόχων ήταν επτά στρατηγικά βομβαρδιστικά Tu-95MS, αρκετά μακρινά βομβαρδιστικά Tu-22M3 και ένα αεροσκάφος προειδοποίησης και ελέγχου A-50. Αυτές οι απώλειες δεν είναι απλώς αριθμητικές - αντιπροσωπεύουν περίπου το 20% της επιχειρησιακής αεροπορίας της Ρωσίας, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Financial Times. Η σημασία αυτών των καταστροφών εντείνεται από το γεγονός ότι η Ρωσία παράγει μόνο ένα νέο στρατηγικό βομβαρδιστικό Tu-160 ετησίως, ενώ τα Tu-95MS δεν παράγονται πλέον, κάτι που καθιστά την ανάκτηση των απωλειών χρονοβόρα και δαπανηρή διαδικασία.

Η επιτυχία αυτής της επιχείρησης αποκαλύπτει βαθύτερες στρατηγικές πραγματικότητες. Πρώτον, δείχνει την ευπάθεια της ρωσικής πυρηνικής τριάδας, ιδιαίτερα της στρατηγικής αεροπορίας που αποτελεί ένα από τα τρία κύρια στοιχεία της πυρηνικής ισχύος της χώρας. Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η σχετική σημασία της αεροπορίας στη ρωσική πυρηνική στρατηγική έχει μειωθεί σημαντικά από τη δεκαετία του 1960, όταν οι διαστημικοί βαλλιστικοί πύραυλοι (ICBMs) έγιναν ο κύριος φορέας πυρηνικών όπλων. Σύμφωνα με τους όρους της συνθήκης New START, η στρατηγική αεροπορία αντιπροσωπεύει μόνο το 12-13% των πυρηνικών φορέων της Ρωσίας, γεγονός που σημαίνει ότι οι ζημιές, αν και σοβαρές, δεν επηρεάζουν κρίσιμα την ολική πυρηνική ισχύ της χώρας.

Παρόλα αυτά, η ψυχολογική και συμβολική επίδραση αυτής της επίθεσης είναι τεράστια. Τα Tu-95MS και Tu-160 δεν είναι απλώς όπλα - είναι σύμβολα ισχύος και εργαλεία γεωπολιτικής επιρροής, όπως φαίνεται από τις τακτικές πτήσεις τους κοντά σε εδάφη του NATO. Η καταστροφή τους υπονομεύει την εικόνα της Ρωσίας ως υπερδύναμης και θέτει σοβαρά ερωτήματα σχετικά με την αποτελεσματικότητα των ρωσικών αμυντικών συστημάτων. Αυτό το ψυχολογικό πλήγμα ενισχύεται από το γεγονός ότι η επίθεση πραγματοποιήθηκε βαθιά μέσα σε ρωσικό έδαφος, κάτι που προηγουμένως θεωρούνταν αδιανόητο.

Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα ζητήματα που προκύπτουν από αυτή την επιχείρηση είναι η έλλειψη πυρηνικής απάντησης από τη Ρωσία. Αυτό οφείλεται σε δύο βασικούς παράγοντες: πρώτον, το ρωσικό πυρηνικό δόγμα εστιάζει στην αποτροπή παγκόσμιου πολέμου, κυρίως με τις Ηνωμένες Πολιτείες, και όχι σε τοπικές συμβατικές συγκρούσεις. Δεύτερον, η στρατηγική αεροπορία χρησιμοποιείται πλέον κυρίως για τη μεταφορά συμβατικών πυραύλων όπως οι Kh-101 και Kh-555, όπως φάνηκε τόσο στη Συρία όσο και στην Ουκρανία. Αυτό σημαίνει ότι η επίθεση δεν ερμηνεύτηκε ως άμεση απειλή για το πυρηνικό δυναμικό της Ρωσίας, γεγονός που εξηγεί την έλλειψη πυρηνικής απάντησης.

Η επιχείρηση "Ιστός Αράχνης" αποκάλυψε επίσης σοβαρά κενά στην αμυντική στρατηγική της Ρωσίας. Τα αεροσκάφη βρίσκονταν απροστάτευτα σε ανοιχτούς χώρους, χωρίς προστασία, παρά τις προηγούμενες επαναλαμβανόμενες επιθέσεις σε βάσεις όπως η Engels-2 το 2022. Αυτή η ευπάθεια οφείλεται σε ένα σύνολο διασυνδεδεμένων παραγόντων: την ενδογενή γραφειοκρατία και την ανικανότητα του ρωσικού στρατιωτικο-βιομηχανικού συγκροτήματος να ανταποκριθεί γρήγορα σε νέες απειλές, την επιχειρησιακή ακαμψία και τον περιορισμένο αριθμό κατάλληλων αεροδρομίων (μόνο τέσσερα στη Ρωσία διαθέτουν διαδρόμους με μήκος άνω των 3.000 μέτρων που απαιτούνται για τα Tu-95MS και Tu-160).

Οι επιπτώσεις αυτής της επιχείρησης εκτείνονται πολύ πέρα από τον άμεσο στρατιωτικό τομέα. Δημιουργεί ένα επικίνδυνο προηγούμενο για μελλοντικές συγκρούσεις, καθώς δείχνει ότι είναι δυνατή η επιτυχημένη επίθεση σε στρατηγικά σημεία χωρίς τη χρήση προηγμένων και δαπανηρών συστημάτων όπως πύραυλοι κρουζ ή βαλλιστικοί πύραυλοι. Αυτό ανοίγει νέες στρατηγικές δυνατότητες τόσο για κράτη όσο και για μη-κρατικούς φορείς.

Το μέλλον φαίνεται ιδιαίτερα αβέβαιο. Η Ρωσία παραμένει ευάλωτη σε νέες επιθέσεις, ειδικά εάν συνεχίσει να αμελεί την προστασία της στρατηγικής της υποδομής. Υπάρχει ο κίνδυνος η Ουκρανία (ή άλλοι πιθανοί αντίπαλοι στο μέλλον) να επεκτείνουν τους στόχους τους, πιθανώς στοχεύοντας σε πυρηνικά υποβρύχια ή άλλα κρίσιμα στοιχεία της στρατηγικής υποδομής. Παράλληλα, η επιχείρηση αυτή θέτει σημαντικά ερωτήματα για όλες τις πυρηνικές δυνάμεις σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης παρόμοιων απειλών και την ανάγκη αναθεώρησης των υφιστάμενων πυρηνικών δογμάτων.

Τέλος, η επιχείρηση "Ιστός Αράχνης" υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη για νέες διεθνείς συμφωνίες που θα ανταποκρίνονται στις σύγχρονες τεχνολογικές εξελίξεις και τις νέες μορφές πολέμου. Σε έναν κόσμο όπου η τεχνολογία γίνεται ολοένα και πιο προσιτή και οι παραδοσιακές αμυντικές στρατηγικές γίνονται ολοένα και πιο ευάλωτες, η διεθνής κοινότητα πρέπει να αναθεωρήσει τους μηχανισμούς ελέγχου των εξοπλισμών και την πρόληψη της κλιμάκωσης των συγκρούσεων. Η επιχείρηση αυτή δεν είναι απλώς ένα περιστατικό στον Ρωσο-Ουκρανικό πόλεμο, αλλά ένα σημείο καμπής στη σύγχρονη στρατηγική σκέψη που θα επηρεάσει τη διεθνή ασφάλεια για τα επόμενα χρόνια.

https://www.capital.gr/carnegieeurope-eu/3925209/i-oukrania-pligose-bathia-ti-rosia-se-polla-epipeda/