Τα τρία γράμματα του Ζαχαριάδη για τον πόλεμο - «Το ανοιχτό γράμμα μου καταντά ένα σοσιαλπατριωτικό ντοκουμέντο που πάει να λερώσει την τιμή του ΚΚΕ».

Στις 2 Νοεμβρίου 1940, μια έκπληξη περίμενε τους αναγνώστες των εφημερίδων της Αθήνας. Εκείνη την ημέρα δημοσιεύθηκε το «Ανοιχτό Γράμμα» του έγκλειστου στις φυλακές της Κέρκυρας, γ.γ. του ΚΚΕ, Ν. Ζαχαριάδη, με το οποίο καλούσε τον λαό να πολεμήσει κατά των επιδρομέων. Μάλιστα, τόνιζε πως: «Στον πόλεμο αυτό που διευθύνει η κυβέρνηση Μεταξά, όλοι μας πρέπει να δώσουμε όλες μας τις δυνάμεις, δίχως επιφύλαξη».

Το γράμμα Ζαχαριάδη ήταν απρόσμενο, δεδομένου ότι τότε ίσχυε το Σύμφωνο Ρίμπεντροπ-Μολότωφ και η ΕΣΣΔ ήταν σύμμαχος του Άξονα. Δημιούργησε δε, μεγάλη σύγχυση στα στελέχη, τα μέλη και τους οπαδούς του ΚΚΕ, που δεν μπορούσαν να πιστέψουν ότι το είχε γράψει ο Ζαχαριάδης. Τα ασύλληπτα στελέχη του ΚΚΕ, που είχαν συστήσει την «Παλιά Κεντρική Επιτροπή», το χαρακτήρισαν αμέσως πλαστό: «Το πλαστό γράμμα του αρχηγού μας σ. Ζαχαριάδη, που η δικτατορία ανάλαβε τη βαρειά ευθύνη να δημοσιέψει η ίδια στον ημερήσιο τύπο της...».

Είναι άγνωστο υπό ποιες συνθήκες δέχθηκε ο Ζαχαριάδης να γράψει αυτό το γράμμα. Πιθανότατα, το καθεστώς Μεταξά του είχε τάξει αποφυλάκιση! Ωστόσο, το ανεπίτρεπτο για έναν ηγέτη κομμουνιστικού κόμματος, «σοσιαλπατριωτικό» αυτό γράμμα, τον κυνηγούσε σε όλη την υπόλοιπη ζωή του.

Σύντομα φρόντισε να διορθώσει το λάθος του, με ένα δεύτερο γράμμα, στο οποίο ζητούσε σύναψη ειρήνης με την μεσολάβηση της... ΕΣΣΔ, αναφέροντας μεταξύ άλλων: «Η Ελλάδα δεν έχει καμιά θέση στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο ανάμεσα στην Αγγλία και Ιταλία - Γερμανία».

Η πλήρης διόρθωση του λάθους του ήρθε με το τρίτο γράμμα, στις 15/1/1941, στο οποίο αφού έκανε μια γερή αυτοκριτική, χαρακτηρίζοντας το πρώτο γράμμα του «σοσιαλπατριωτικό ντοκουμέντο που πάει να λερώσει την τιμή του ΚΚΕ», διαπίστωνε τα εξής: «Ο Μεταξάς, από την πρώτη στιγμή, έκανε πόλεμο φασιστικό, καταχτητικό. Το αίμα των φαντάρων μας χύνεται άδικα, σήμερα δε ο εγγλέζικος ιμπεριαλισμός εισπράττει σε αίμα των παιδιών της Ελλάδας, τους τόκους που διέθεσε στα 1935-36 για την παλινόρθωση του Γεωργίου και την εγκαθίδρυση της μοναρχοφασιστικής δικτατορίας του Μεταξά».

Στο «δια ταύτα», ουσιαστικά πρότεινε στους στρατιώτες μας να κάνουν «απεργία πολέμου» και να παραδοθούν στον εχθρό: «Οι λαοί και οι φαντάροι της Ελλάδας και της Ιταλίας δεν είναι εχθροί μα αδέρφια και η συναδέλφωσή τους στο μέτωπο θα σταματήσει τον πόλεμο».

Τα χρόνια πέρασαν, αλλά οι Σοβιετικοί δεν ξεχνούσαν το πρώτο γράμμα. Έτσι, μετά την ήττα του 1949, όταν ο Ζαχαριάδης εγκαταστάθηκε στην Μόσχα, κλήθηκε σε απολογία, ενώπιον του Μολότωφ και άλλων μελών της σοβιετικής ηγεσίας, στις 16 Ιανουαρίου 1950. Εκεί, ο Ζαχαριάδης ισχυρίστηκε πως έγραψε το γράμμα, όχι για να εξυπηρετήσει τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα, αλλά γιατί ήταν σίγουρος ότι οι Γερμανοί θα επιτεθούν αργότερα στην ΕΣΣΔ και θέλησε να της προσφέρει προκαταβολικά την βοήθειά του: «Από αυτό το γράμμα ξεκίνησαν όλα. Μετά την ήττα της Γαλλίας, κατέστη σε μένα σαφές ότι οι Γερμανοί που είχαν καταλάβει την Ευρώπη, θα επιτεθούν στην ΕΣΣΔ. Οποιαδήποτε αντίσταση στον εχθρό θα ωφελούσε».

Εν τέλει, σύμφωνα με μεταγενέστερη μαρτυρία του Δημήτρη Βλαντά (ηγετικού στελέχους του ΚΚΕ, υποστράτηγου του ΔΣΕ, υπουργού στην κυβέρνηση του βουνού και στενού συνεργάτη του Ζαχαριάδη), το μοιραίο πρώτο γράμμα ήταν μια από τις βασικές αιτίες της καθαίρεσης του Ζαχαριάδη από την θέση του γενικού γραμματέα: «Μια άλλη παλιά αιτία, που δεν την ξέχασε η ρωσσική ηγεσία, ήταν το ανοιχτό γράμμα του Ζαχαριάδη, που καλούσε τον ελληνικό λαό σε αποφασιστική πάλη κατά της ιταλικής φασιστικής επιδρομής. Επαναλαμβάνω ότι, εξαιτίας αυτού του γράμματος, το Κρεμλίνο χαρακτήρισε το ΚΚΕ “πουτάνα”!».

Τα σχόλια, δικά σας! 

Πηγές:
«ΚΚΕ - Επίσημα Κείμενα», 5ος τόμος.
Νίκος Παπαδάτος, «Άκρως Απόρρητο - Οι σχέσεις ΕΣΣΔ-ΚΚΕ 1944-1952».
Δημήτρης Βλαντάς, «Ο Νίκος Ζαχαριάδης και 22 συνεργάτες του».

https://x.com/4fABkkc5xTv2aek/status/1982102860125839764