Έλληνες νέοι, επίδοξοι γενίτσαροι στα πρώτα στάδια που προσηλύτιζονται στο Ισλάμ - ελαιογραφία σε καμβά - Ζαν Λεόν Ζερόμε - 1865

Οι Γενίτσαροι, το περίφημο σώμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, συχνά υμνούνται για την στρατιωτική τους αποτελεσματικότητα. Όμως για τους υπόδουλους χριστιανικούς λαούς και ιδίως για τους Έλληνες συμβόλιζαν κάτι βαθύτερα τραυματικό την αποκοπή από τις ρίζες, τον εξισλαμισμό, την αδελφοκτονία. 

Πολλοί Έλληνες νεαροί, στρατολογημένοι μέσω του βίαιου θεσμού του παιδομαζώματος (devşirme), μεγάλωναν μακριά από την πίστη και την οικογένειά τους. Εκπαιδεύονταν αυστηρά και εξισλαμίζονταν, αποκόπτοντας κάθε δεσμό με το παρελθόν.  Για να αποδείξουν την πίστη τους στον Σουλτάνο, συχνά γίνονταν πιο σκληροί κι από τους γηγενείς μουσουλμάνους. 

Ο σπουδαίος αείμνηστος Βυζαντινόλογος Σπύρος Βρυώνης σημειώνει χαρακτηριστικά: «Ο εξισλαμισμένος χριστιανός επιδείκνυε μεγαλύτερη ωμότητα από τον γηγενή μουσουλμάνο» . 

Αυτός ο «φανατισμός του αποστάτη» φάνηκε σε αιματηρά επεισόδια, όπως η καταστολή της εξέγερσης του Διονυσίου του Φιλοσόφου στα Ιωάννινα το 1611, όπου οι Γενίτσαροι έκαψαν χωριά και έσφαξαν χριστιανούς αμάχους. 

Παρά τη φήμη τους ως αήττητοι πολεμιστές, από τον 17ο αιώνα και έπειτα οι Γενίτσαροι άρχισαν να παρακμάζουν αρνούνταν να υπακούσουν, προκαλούσαν εξεγέρσεις και απαιτούσαν προνόμια με τη βία. Συχνά απέφευγαν τη μάχη, όπως στη Βιέννη (1683), ενώ υπέστησαν ταπεινωτικές ήττες στους ρωσοτουρκικούς πολέμους. 

Στο εσωτερικό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας είχαν μετατραπεί από επίλεκτο σώμα σε παραστρατιωτική κάστα που ασκούσε πολιτικό εκβιασμό και εσωτερική τρομοκρατία. Η ελληνική λαϊκή παράδοση δεν ξέχασε τους θρήνησε σαν «χαμένα παιδιά» που επέστρεψαν ως εχθροί. 

Σε δημοτικά τραγούδια, η προδοσία γίνεται προσωπική πληγή: 

«Πού πας παιδί της μάνας σου, κι εγίνηκες Τούρκεμα; Μας καίεις, μας σταυρώνεις, κι ήσουν της Ρούμελης φως...» 

Η εικόνα του γενίτσαρου-αρνητή δεν είναι απλώς προδοσία, αλλά απόδειξη της πολιτισμικής βίας που ασκήθηκε στα σπλάχνα του Ελληνισμού. 

Το 1826, ο Σουλτάνος Μαχμούτ Β΄ κατήργησε τους Γενίτσαρους με αιματηρό τρόπο, στη λεγόμενη «Ευτυχής Συμπτώση» (Vaka-i Hayriye). 

Εκατοντάδες εκτελέστηκαν τα στρατόπεδά τους ισοπεδώθηκαν με κανόνια. Ακόμα και η ίδια η Πύλη αναγνώρισε την επικινδυνότητά τους. Σήμερα δεν υφίσταται παιδομάζωμα με την κλασική έννοια. Υπάρχει όμως ένας πιο ύπουλος και πιο πολιτισμικά "εκλεπτυσμένος" νεο-γενιτσαρισμός. 


Στη θέση του ξίφους και του φεσιού, βρίσκουμε μικρόφωνα, έδρες πανεπιστημίων και τηλεοπτικά πάνελ. Ιδιαίτερα στην ελληνική περίπτωση, συχνά παρατηρείται το φαινόμενο λογίων, πολιτικών ή διαμορφωτών κοινής γνώμης που, γαλουχημένοι από δυτικά εκπαιδευτικά ή ιδεολογικά πρότυπα, αναπτύσσουν λόγο απορριπτικό ή και χλευαστικό προς την ίδια τους την ιστορία, την πίστη ή τα εθνικά συμφέροντα. 

Όπως οι παλαιοί γενίτσαροι υπερέβαλαν σε ζήλο για να αποδείξουν την πίστη τους στον Σουλτάνο, έτσι και σήμερα ορισμένοι Έλληνες αποδομούν με υπερβάλλοντα ζήλο κάθε τι ελληνικό, από τον αγώνα του ’21 μέχρι την έννοια του έθνους, παρουσιάζοντας τα ως αναχρονιστικά ή “φασιστικά”. 

Δεν υπηρετούν πλέον τον Σουλτάνο, αλλά ένα μεταμοντέρνο αφήγημα που απαιτεί αποξένωση από κάθε παραδοσιακή ταυτότητα. 

Η προσχώρηση σε ξένες ατζέντες δεν είναι πάντα συνειδητή. 

Πολλές φορές παρουσιάζεται ως «εκσυγχρονισμός» ή «προοδευτικότητα». Όμως, όταν αυτή η διαδικασία οδηγεί στη συστηματική περιφρόνηση της ιστορικής μνήμης και της πολιτισμικής συνέχειας, τότε δεν μιλάμε για πρόοδο αλλά για ιδεολογικό γενιτσαρισμό. Η ιστορία των Ελλήνων Γενιτσάρων δεν είναι απλώς κεφάλαιο στρατιωτικής τακτικής. 

Είναι η ιστορία της βίαιης απώλειας της ταυτότητας, της εξαναγκασμένης αφομοίωσης, και τελικά, της μνήμης της προδοσίας. Όπως τότε, έτσι και σήμερα, η μετατροπή ενός Έλληνα σε όργανο εναντίον των δικών του παραμένει μια οδυνηρή πραγματικότητα είτε αυτή επιβάλλεται με τη βία είτε με «επιμορφωμένη» συναίνεση. 

https://x.com/Krasaki_Tsou/status/1969824542446027244