O πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε την Πέμπτη μετά τη Σύνοδο Κορυφής, επιχείρησε ατυχώς να απαντήσει και στην κριτική που του ασκείται για τους χειρισμούς στα ελληνοτουρκικά. Στις αναφορές του χρησιμοποίησε βαρύτατους χαρακτηρισμούς, οι οποίοι θα κλιμακώσουν την εσωκομματική αντιπαράθεση, ενώ υπέπεσε και σε σοβαρά επικοινωνιακά λάθη.
Σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες, στο Μέγαρο Μαξίμου επικρατεί μεγάλη ανησυχία για το ενδεχόμενο γαλάζιοι βουλευτές να καταθέσουν ερώτηση στη Βουλή με αντικείμενο τα ελληνοτουρκικά. Κατά τις ίδιες πληροφορίες, έχει στείλει εμμέσως πλην σαφώς το μήνυμα στους βουλευτές της συμπολίτευσης πως όποιος υπογράψει τέτοια ερώτηση θα μπει σε “μαύρη λίστα”, με αρνητικές επιπτώσεις για την επανεκλογή του.
Στις δηλώσεις του, πάντως, ο Κ. Μητσοτάκης προσπάθησε προκαταβολικά να βγάλει από το κάδρο της επίθεσής του τον Αντ. Σαμαρά. Επετέθη, όμως, σε όσους του ασκούν κριτική για τους χειρισμούς του και σε όσους “μιλούν για ξεπουλήματα”, φωτογραφίζοντας τον Κυριάκο Βελόπουλο. Είναι όμως δύσκολο να γίνει κατανοητή πολιτικά μια τέτοια “έκρηξη” από τις Βρυξέλλες, εάν πραγματικός στόχος ήταν η Ελληνική Λύση. Όλοι σχεδόν οι αναλυτές εκτίμησαν ότι στόχος είναι ο Αντ. Σαμαράς και η εσωκομματική αντιπολίτευση, όπως αυτή ασκείται από τους δύο πρώην αρχηγούς της ΝΔ και πρωθυπουργούς. Θύμισε δε, ότι ως πρωθυπουργός, ο Αντ. Σαμαράς «συναντήθηκε με τον κ. Ερντογάν και επί διακυβέρνησής του, με υπουργό Εξωτερικών τον Ευάγγελο Βενιζέλο γινόντουσαν και διερευνητικές επαφές».
Αναφερόμενος σε όσους «κατηγορούν την κυβέρνηση, εμένα, τον υπουργό Εξωτερικών, ότι είμαστε μειοδότες γιατί συζητούμε με την Τουρκία», είπε ότι έχουν ξεπεράσει τα όρια κι ότι φλερτάρουν με τα όρια του λαϊκισμού. Αναρωτήθηκε «πού ήταν όλοι αυτοί οι υπερπατριώτες», για τους οποίους δήλωσε αργότερα ότι υποψιάζεται πως «σε μια πραγματική κρίση θα ήταν οι πρώτοι που θα έβαζαν την ουρά στα σκέλια, όταν προστατεύαμε τα σύνορα της Ελλάδας στον Έβρο».
Η αναφορά του, όμως, είναι πολιτικά ακατανόητη και ηθικά μεμπτή. Εάν γνωρίζει κάποιον από αυτούς που του ασκούν κριτική για ενδοτισμό, ο οποίος τότε να είχε πάρει αντίθετη θέση στην προάσπιση του Έβρου, ας τον κατονομάσει. Όλα τα άλλα είναι ρητορείες χωρίς αντίκρισμα.
Ενδιαφέρουσα ομοιότητα έχουν οι πεποιθήσεις των δύο πρωθυπουργών αφενός στην κρίση των Ιμίων το 1996, αφετέρου στην κρίση του Έβρου το 2020. Και στις δυο περιπτώσεις, η ρητορική τους καταφανώς συνέβαλε στο να επιχειρήσει η Τουρκία να δημιουργήσει τετελεσμένα. Ένας παράγοντας, μάλιστα, που ωθεί την Άγκυρα στην ύφεση, πέραν της διεθνούς συγκυρίας, είναι και η επιτυχής αντίσταση της Ελλάδας επί του πεδίου. Αποκλείεται όμως ο πρωθυπουργός να μην έχει ενημερωθεί για κάποιες «λεπτομέρειες» στρατιωτικού περιεχομένου, οι οποίες υπαγόρευσαν την ανάγκη για εξοπλιστικές πρωτοβουλίες.
Ο πρωθυπουργός ανέφερε «επεκτείναμε τα χωρικά ύδατα στα 12 μίλια στο Ιόνιο», λες και πρόκειται για επίτευγμα. Υπενθυμίζουμε ότι η Ελλάδα είναι σχεδόν η μόνη παράκτια χώρα στον κόσμο που δεν έχει επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 μίλια και επιπλέον ούτε η Τουρκία δεν είχε διανοηθεί να θέσει θέμα για το Ιόνιο. Ο Κ. Μητσοτάκης απέφυγε να επαναλάβει την υπερφίαλη διατύπωση του Ν. Δένδια «μεγαλώσαμε την Ελλάδα», αλλά δεν μας είπε γιατί δεν έχει επεκτείνει τα χωρικά ύδατα και στην Κρήτη και στο δυτικό Αιγαίο.
Ο Κ. Μητσοτάκης επικαλέστηκε ότι η κυβέρνησή του υπέγραψε «την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη με την Αίγυπτο δημιουργώντας κυριαρχικά δικαιώματα». Η αλήθεια είναι ότι υπέγραψε μερική οριοθέτηση, αλλά το σημαντικότερο είναι ότι στην περίπτωση της Κάσου, υπό την τουρκική πίεση, ακύρωσε τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα. Προφανώς, γνωρίζει τις σχετικές δηλώσεις Γεραπετρίτη, ο οποίος παρουσίασε σαν ελληνική νίκη την ελληνική υποχώρηση!
Εξοπλιστικές μισές αλήθειες
Ο πρωθυπουργός έκανε αναφορά και στην αγορά των φρεγατών Belharra, των μαχητικών Rafale και στην παραγγελία των μαχητικών F-35. Να του θυμίσουμε ότι η Ελλάδα δεν έχει ακόμα παραγγείλει τα F-35, αν και το σημαντικό είναι ότι η δαπάνη για τα F-35 θεωρείται εξαιρετικά αμφιλεγόμενη, με την έννοια ότι είναι σε βάρος του ορθολογικού καθορισμού προτεραιοτήτων για τις Ένοπλες Δυνάμεις.
Ο Κ. Μητσοτάκης κατέληξε, κάνοντας λόγο για «πατριώτες της φακής»! Πρόσθεσε ότι σήμερα η Ελλάδα «είναι σε θέση να συζητά με την Τουρκία πολιτισμένα», αλλά και σε μια θέση πολύ πιο ισχυρή από ότι ήταν το 2019. Και ότι συζητάμε δεν σημαίνει ότι συμφωνούμε. Ούτε ξεπουλάμε ούτε προδίδουμε κανέναν. Δηλαδή κ. πρωθυπουργέ οι συζητήσεις στο παρελθόν δεν ήταν “πολιτισμένες”; Αυτό έφταιγε ή το γεγονός πως οι τουρκικές μονομερείς επεκτατικές διεκδικήσεις καθιστούν το χάσμα αγεφύρωτο;
Κατά τον Κ. Μητσοτάκη «η χώρα έχει πληρώσει πολύ ακριβά στην ιστορία της αυτή την ακραία ρητορική (την κριτική στην πολιτική του) η οποία δεν υπηρετεί τελικά τα εθνικά συμφέροντα και σίγουρα δεν κομίζει και καμία ουσιαστική εναλλακτική στο τραπέζι».
Εάν τρέφει την ψευδαίσθηση ότι ο Ερντογάν θα γίνει διαλλακτικός, επειδή συζητάει μαζί του, είναι επικίνδυνος. Εκτός εάν είναι αποφασισμένος να υποχωρήσει από τις εθνικές κόκκινες γραμμές.
Ταυτόχρονα και ο Φιντάν
Κατά διαβολική σύμπτωση(;), την ίδια ημέρα, ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας έκανε δηλώσεις για τα ελληνοτουρκικά. Υποστήριξε ότι η Τουρκία δεν χρησιμοποιεί την Ελλάδα για το εσωτερικό πολιτικό παιχνίδι, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στη χώρα μας. Η Τουρκία «κοιτάει σε πολύ πιο σημαντικά, πολύ πιο στρατηγικά, πολύ πιο υψηλά ζητήματα»!
Πρόσθεσε ότι αυτό δε σημαίνει πως αγνοεί προβλήματα, αλλά «είμαστε σε ένα σημείο που σκεφτόμαστε πιο σφαιρικά και σε μια ευρύτερη προοπτική, δηλαδή όπως και στο Αιγαίο έχουμε συμφέροντα και ζητήματα στη Μεσόγειο, στη Μαύρη Θάλασσα, στην Αφρική, στην Κεντρική Ασία, στην Ασία και τον Ειρηνικό και προσπαθούμε να τα διαχειριστούμε όλα αυτά ταυτόχρονα… κι όταν κοιτάξετε την ιστορία της Ελλάδας, την απόσπασή της από την Οθωμανική Αυτοκρατορία και τον ετεροπροσδιορισμό της με εμάς, αναπόφευκτα είναι ο κύριος καθοριστικός παράγοντας της πολιτικής εκεί»!
Ο Χ. Φιντάν αναρωτήθηκε ρητορικά «εάν μπορούμε να προχωρήσουμε με πιο ειρηνικές μεθόδους», λέγοντας ότι περιοχή χρειάζεται ειρήνη και ηρεμία, η οποία στο Αιγαίο είναι πολύτιμη. Φρόντισε να υπενθυμίσει βέβαια ότι «ο στρατός μας είναι έτοιμος να αποκρούσει οποιαδήποτε πρόκληση. Έχει λάβει σχετικές οδηγίες. Αλλά η προτεραιότητά μας είναι πράγματι να προωθήσουμε τα συμφέροντά μας με διπλωματικό τρόπο».
Η χρονική σύμπτωση των δύο δηλώσεων για το ίδιο θέμα είναι ενδιαφέρουσα. Ο Χ. Φιντάν ανέφερε ότι αναζητούνται «πρακτικές λύσεις» στο «σύμπλεγμα προβλημάτων», τα οποία κατονόμασε. Η Τουρκία, βέβαια, δεν έχει μετακινηθεί ούτε κατά κεραία από τις πάγιες επεκτατικές της διεκδικήσεις και τη σύνδεση της παραπομπής του ζητήματος της οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ στη Χάγη, με την διαπραγμάτευση και θεμάτων ελληνικής κυριαρχίας. Ενώ είναι κοινό συμφέρον να μην υπάρχει ένταση, η Άγκυρα την «πουλάει» σαν να κάνει χάρη στην Αθήνα. Και βέβαια απαιτεί πρακτικά ανταλλάγματα.
Καταληκτικά, αυτό που δεν μας λέει ο Κ. Μητσοτάκης και όλοι όσοι υποστηρίζουν την πολιτική του, είναι τι έχει αλλάξει σήμερα σε σχέση με τον τελευταίο μισό αιώνα στα ελληνοτουρκικά, ώστε να αισιοδοξούμε ότι η κατάληξη αυτή τη φορά θα είναι διαφορετική.
Στις δηλώσεις του, πάντως, ο Κ. Μητσοτάκης προσπάθησε προκαταβολικά να βγάλει από το κάδρο της επίθεσής του τον Αντ. Σαμαρά. Επετέθη, όμως, σε όσους του ασκούν κριτική για τους χειρισμούς του και σε όσους “μιλούν για ξεπουλήματα”, φωτογραφίζοντας τον Κυριάκο Βελόπουλο. Είναι όμως δύσκολο να γίνει κατανοητή πολιτικά μια τέτοια “έκρηξη” από τις Βρυξέλλες, εάν πραγματικός στόχος ήταν η Ελληνική Λύση. Όλοι σχεδόν οι αναλυτές εκτίμησαν ότι στόχος είναι ο Αντ. Σαμαράς και η εσωκομματική αντιπολίτευση, όπως αυτή ασκείται από τους δύο πρώην αρχηγούς της ΝΔ και πρωθυπουργούς. Θύμισε δε, ότι ως πρωθυπουργός, ο Αντ. Σαμαράς «συναντήθηκε με τον κ. Ερντογάν και επί διακυβέρνησής του, με υπουργό Εξωτερικών τον Ευάγγελο Βενιζέλο γινόντουσαν και διερευνητικές επαφές».
Αναφερόμενος σε όσους «κατηγορούν την κυβέρνηση, εμένα, τον υπουργό Εξωτερικών, ότι είμαστε μειοδότες γιατί συζητούμε με την Τουρκία», είπε ότι έχουν ξεπεράσει τα όρια κι ότι φλερτάρουν με τα όρια του λαϊκισμού. Αναρωτήθηκε «πού ήταν όλοι αυτοί οι υπερπατριώτες», για τους οποίους δήλωσε αργότερα ότι υποψιάζεται πως «σε μια πραγματική κρίση θα ήταν οι πρώτοι που θα έβαζαν την ουρά στα σκέλια, όταν προστατεύαμε τα σύνορα της Ελλάδας στον Έβρο».
Η αναφορά του, όμως, είναι πολιτικά ακατανόητη και ηθικά μεμπτή. Εάν γνωρίζει κάποιον από αυτούς που του ασκούν κριτική για ενδοτισμό, ο οποίος τότε να είχε πάρει αντίθετη θέση στην προάσπιση του Έβρου, ας τον κατονομάσει. Όλα τα άλλα είναι ρητορείες χωρίς αντίκρισμα.
Ενδιαφέρουσα ομοιότητα έχουν οι πεποιθήσεις των δύο πρωθυπουργών αφενός στην κρίση των Ιμίων το 1996, αφετέρου στην κρίση του Έβρου το 2020. Και στις δυο περιπτώσεις, η ρητορική τους καταφανώς συνέβαλε στο να επιχειρήσει η Τουρκία να δημιουργήσει τετελεσμένα. Ένας παράγοντας, μάλιστα, που ωθεί την Άγκυρα στην ύφεση, πέραν της διεθνούς συγκυρίας, είναι και η επιτυχής αντίσταση της Ελλάδας επί του πεδίου. Αποκλείεται όμως ο πρωθυπουργός να μην έχει ενημερωθεί για κάποιες «λεπτομέρειες» στρατιωτικού περιεχομένου, οι οποίες υπαγόρευσαν την ανάγκη για εξοπλιστικές πρωτοβουλίες.
Ο πρωθυπουργός ανέφερε «επεκτείναμε τα χωρικά ύδατα στα 12 μίλια στο Ιόνιο», λες και πρόκειται για επίτευγμα. Υπενθυμίζουμε ότι η Ελλάδα είναι σχεδόν η μόνη παράκτια χώρα στον κόσμο που δεν έχει επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 μίλια και επιπλέον ούτε η Τουρκία δεν είχε διανοηθεί να θέσει θέμα για το Ιόνιο. Ο Κ. Μητσοτάκης απέφυγε να επαναλάβει την υπερφίαλη διατύπωση του Ν. Δένδια «μεγαλώσαμε την Ελλάδα», αλλά δεν μας είπε γιατί δεν έχει επεκτείνει τα χωρικά ύδατα και στην Κρήτη και στο δυτικό Αιγαίο.
Ο Κ. Μητσοτάκης επικαλέστηκε ότι η κυβέρνησή του υπέγραψε «την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη με την Αίγυπτο δημιουργώντας κυριαρχικά δικαιώματα». Η αλήθεια είναι ότι υπέγραψε μερική οριοθέτηση, αλλά το σημαντικότερο είναι ότι στην περίπτωση της Κάσου, υπό την τουρκική πίεση, ακύρωσε τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα. Προφανώς, γνωρίζει τις σχετικές δηλώσεις Γεραπετρίτη, ο οποίος παρουσίασε σαν ελληνική νίκη την ελληνική υποχώρηση!
Εξοπλιστικές μισές αλήθειες
Ο πρωθυπουργός έκανε αναφορά και στην αγορά των φρεγατών Belharra, των μαχητικών Rafale και στην παραγγελία των μαχητικών F-35. Να του θυμίσουμε ότι η Ελλάδα δεν έχει ακόμα παραγγείλει τα F-35, αν και το σημαντικό είναι ότι η δαπάνη για τα F-35 θεωρείται εξαιρετικά αμφιλεγόμενη, με την έννοια ότι είναι σε βάρος του ορθολογικού καθορισμού προτεραιοτήτων για τις Ένοπλες Δυνάμεις.
Ο Κ. Μητσοτάκης κατέληξε, κάνοντας λόγο για «πατριώτες της φακής»! Πρόσθεσε ότι σήμερα η Ελλάδα «είναι σε θέση να συζητά με την Τουρκία πολιτισμένα», αλλά και σε μια θέση πολύ πιο ισχυρή από ότι ήταν το 2019. Και ότι συζητάμε δεν σημαίνει ότι συμφωνούμε. Ούτε ξεπουλάμε ούτε προδίδουμε κανέναν. Δηλαδή κ. πρωθυπουργέ οι συζητήσεις στο παρελθόν δεν ήταν “πολιτισμένες”; Αυτό έφταιγε ή το γεγονός πως οι τουρκικές μονομερείς επεκτατικές διεκδικήσεις καθιστούν το χάσμα αγεφύρωτο;
Κατά τον Κ. Μητσοτάκη «η χώρα έχει πληρώσει πολύ ακριβά στην ιστορία της αυτή την ακραία ρητορική (την κριτική στην πολιτική του) η οποία δεν υπηρετεί τελικά τα εθνικά συμφέροντα και σίγουρα δεν κομίζει και καμία ουσιαστική εναλλακτική στο τραπέζι».
Εάν τρέφει την ψευδαίσθηση ότι ο Ερντογάν θα γίνει διαλλακτικός, επειδή συζητάει μαζί του, είναι επικίνδυνος. Εκτός εάν είναι αποφασισμένος να υποχωρήσει από τις εθνικές κόκκινες γραμμές.
Κατά διαβολική σύμπτωση(;), την ίδια ημέρα, ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας έκανε δηλώσεις για τα ελληνοτουρκικά. Υποστήριξε ότι η Τουρκία δεν χρησιμοποιεί την Ελλάδα για το εσωτερικό πολιτικό παιχνίδι, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στη χώρα μας. Η Τουρκία «κοιτάει σε πολύ πιο σημαντικά, πολύ πιο στρατηγικά, πολύ πιο υψηλά ζητήματα»!
Πρόσθεσε ότι αυτό δε σημαίνει πως αγνοεί προβλήματα, αλλά «είμαστε σε ένα σημείο που σκεφτόμαστε πιο σφαιρικά και σε μια ευρύτερη προοπτική, δηλαδή όπως και στο Αιγαίο έχουμε συμφέροντα και ζητήματα στη Μεσόγειο, στη Μαύρη Θάλασσα, στην Αφρική, στην Κεντρική Ασία, στην Ασία και τον Ειρηνικό και προσπαθούμε να τα διαχειριστούμε όλα αυτά ταυτόχρονα… κι όταν κοιτάξετε την ιστορία της Ελλάδας, την απόσπασή της από την Οθωμανική Αυτοκρατορία και τον ετεροπροσδιορισμό της με εμάς, αναπόφευκτα είναι ο κύριος καθοριστικός παράγοντας της πολιτικής εκεί»!
Ο Χ. Φιντάν αναρωτήθηκε ρητορικά «εάν μπορούμε να προχωρήσουμε με πιο ειρηνικές μεθόδους», λέγοντας ότι περιοχή χρειάζεται ειρήνη και ηρεμία, η οποία στο Αιγαίο είναι πολύτιμη. Φρόντισε να υπενθυμίσει βέβαια ότι «ο στρατός μας είναι έτοιμος να αποκρούσει οποιαδήποτε πρόκληση. Έχει λάβει σχετικές οδηγίες. Αλλά η προτεραιότητά μας είναι πράγματι να προωθήσουμε τα συμφέροντά μας με διπλωματικό τρόπο».
Η χρονική σύμπτωση των δύο δηλώσεων για το ίδιο θέμα είναι ενδιαφέρουσα. Ο Χ. Φιντάν ανέφερε ότι αναζητούνται «πρακτικές λύσεις» στο «σύμπλεγμα προβλημάτων», τα οποία κατονόμασε. Η Τουρκία, βέβαια, δεν έχει μετακινηθεί ούτε κατά κεραία από τις πάγιες επεκτατικές της διεκδικήσεις και τη σύνδεση της παραπομπής του ζητήματος της οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ στη Χάγη, με την διαπραγμάτευση και θεμάτων ελληνικής κυριαρχίας. Ενώ είναι κοινό συμφέρον να μην υπάρχει ένταση, η Άγκυρα την «πουλάει» σαν να κάνει χάρη στην Αθήνα. Και βέβαια απαιτεί πρακτικά ανταλλάγματα.
Καταληκτικά, αυτό που δεν μας λέει ο Κ. Μητσοτάκης και όλοι όσοι υποστηρίζουν την πολιτική του, είναι τι έχει αλλάξει σήμερα σε σχέση με τον τελευταίο μισό αιώνα στα ελληνοτουρκικά, ώστε να αισιοδοξούμε ότι η κατάληξη αυτή τη φορά θα είναι διαφορετική.
Του Ζαχαρία Μίχα*
(Διευθυντής Μελετών στο Ινστιτούτο Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας – ΙΑΑΑ/ISDA)
https://www.defence-point.gr/news/oi-quot-patriotes-tis-fakis-quot-exoteriki-politiki-kai-oi-exoplismoi